Θεανώ: H γυναίκα που “διοικούσε” τη σχολή του Πυθαγόρα – Η διασημότερη αστρονόμος της αρχαιότητας

Εισαγωγή στη Θεανώ τη Θουρία

Στην αρχαία Ελλάδα, η παρουσία γυναικών επιστημόνων ήταν σπάνια. Ωστόσο, η ιστορία θυμάται εκείνες που άφησαν το στίγμα τους. Μία από αυτές ήταν η Θεανώ, η σύζυγος του Πυθαγόρα, ενός από τους πιο διάσημους μαθηματικούς και φιλοσόφους της αρχαιότητας.

Η Ζωή της Θεανώς

Η Θεανώ καταγόταν από τη Θουρία και ήταν παντρεμένη με τον Πυθαγόρα, ο οποίος γεννήθηκε στο νησί της Σάμου. Ο Πυθαγόρας έζησε από το 582 έως το 500 π.Χ. και ίδρυσε μια φιλοσοφική σχολή, όπου ανέπτυξε σημαντικές θεωρίες. Η Θεανώ ήταν γνωστή για την εξαιρετική της διάνοια και τις ικανότητές της στην αστρονομία και τα μαθηματικά.

Η Συμβολή της Θεανώς στην Επιστήμη

Οι ερευνητές ακόμα δεν μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τον ρόλο της Θεανώς στις ανακαλύψεις του Πυθαγόρα. Παρά την έλλειψη συγκεκριμένων στοιχείων, είναι πιθανό ότι η Θεανώ, με την ασυνήθιστη διάνοια και την υπομονή της, συνέβαλε σημαντικά στο έργο του συζύγου της.

Η Κληρονομιά της Θεανώς

Η Θεανώ δεν ήταν μόνο η σύζυγος του Πυθαγόρα, αλλά και μια σημαντική επιστήμονας της εποχής της. Η παρουσία της και η συμμετοχή της στην επιστημονική κοινότητα της αρχαίας Ελλάδας εμπνέουν μέχρι σήμερα. Η ιστορία της αποτελεί παράδειγμα για το πόσο σημαντική μπορεί να είναι η συμβολή των γυναικών στην επιστήμη και τη φιλοσοφία.

Η Μούσα του Επιστήμονα

Η Θεανώ η Θουρία ήταν αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός και αστρονόμος. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας και άκμασε περί τον 6ο αιώνα π.Χ. . Είναι μία από τους λεγόμενους Πυθαγόρειους φιλοσόφους και θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας. Λέγεται ότι διατύπωσε την θεωρία της “Χρυσής Τομής” καθώς και την θεωρία της “Αρμονίας των Σφαιρών”.

Η Θεανώ ήταν κόρη του ιατρού Βροντίνου. Το όνομα Θεανώ για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν ένα ιδιαίτερο και σημαδιακό όνομα. Θεανώ ονομαζόταν στην Ιλιάδα η ιέρεια της Αθηνάς. Από το όνομά της καταλαβαίνουμε ότι οι γονείς της Θεανώς είχαν οραματιστεί από νωρίς μία εξαιρετική μοίρα για την κόρη τους και αυτό φαίνεται να έγινε από νωρίς πραγματικότητα καθώς η Θεανώ έγινε γνωστή φιλόσοφος και επιστημόνισσα. Όταν έφτασε ο Πυθαγόρας στον Κρότωνα η Θεανώ ήταν ήδη γνωστή και γνωρίστηκαν κατά την ομιλία του φιλοσόφου στον ναό της Ήρας προς τις γυναίκες της πόλης.

Η Θεανώ υπήρξε αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγός του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα . Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις Σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργο του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της την Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών.

Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερες από μία γυναίκες που τώρα ταυτοποιούνται ως Θεανώ. Ωστόσο, φαίνεται πιο πιθανό να ήταν μόνο ένα άτομο που χρησιμοποίησε διαφορετικά ψευδώνυμα. Η πραγματική θέση της Θεανώ στην Πυθαγόρεια Σχολή είναι άγνωστη. Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι τα περισσότερα από τα γραπτά που είναι γνωστά από άλλα αρχαία βιβλία έγιναν από τη γυναίκα.

Από την άλλη πλευρά, η παλιά σχολή των ειδικών στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία προτείνει ότι όλα τα γραπτά που πιστεύεται ότι έχουν δημιουργηθεί από τη Θεανώ γράφτηκαν στην πραγματικότητα από άνδρες, οι οποίοι χρησιμοποίησαν το όνομά της ως ψευδώνυμο. Αυτή η πεποίθηση έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για όλα τα γραπτά που δημοσιεύτηκαν με το όνομα Πυθαγόρας.

Πολλοί αιώνες μετά το θάνατο του δασκάλου και όλων των μαθητών του, οι ερευνητές άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι υπήρχαν περισσότεροι από ένας συγγραφέας στα έργα που λέγεται ότι γράφτηκαν από τον Πυθαγόρα. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι κανένα από τα πρωτότυπα γραπτά του έργα δεν έχει διασωθεί μέχρι σήμερα. Είναι γνωστά μόνο από άλλα γραπτά, συμπεριλαμβανομένων κειμένων του Ηροδότου, του Πλάτωνα, του Αθηναίου, του Σουίδα, του Διογένη Λαέρτιου, του Ιάμβλιχου, του Αριστοτέλη και άλλων μεταγενέστερων συγγραφέων.

Όταν ο Πυθαγόρας ήταν 18 ετών άρχισε να ταξιδεύει στην περιοχή κοντά στη Μεσόγειο Θάλασσα. Βρισκόταν στη Βαβυλώνα, την Αίγυπτο, τη Σπάρτη και την Κρήτη – όπου και γνώρισε τη μελλοντική σύζυγό του. Ο Πυθαγόρας μετακόμισε στον Κρότωνα της Ιταλίας γύρω στο 531 π.Χ. Ήταν 56 ετών και η Θεανώ ήταν πολύ νεότερη, αλλά ήταν γεμάτη ενέργεια και πάθος και για την επιστήμη.

Το σπίτι τους έγινε επίσης ένα μέρος όπου ίδρυσαν ένα σχολείο επικεντρωμένο στη φιλοσοφία, τα μαθηματικά και τη φύση. Εκτός από αυτό, το διάσημο ζευγάρι δίδαξε τεχνικές διαλογισμού και άλλες μελέτες που σχετίζονται με μια πνευματική ζωή – συμπεριλαμβανομένης της αυτογνωσίας, του αυτοέλεγχου, της αυτοεκτίμησης και της αυτοεκτίμησης.

Δυστυχώς, η ανερχόμενη δύναμη του Πυθαγόρα έφερε και τον θάνατό του. Όταν το σχολείο του απέκτησε τον έλεγχο της κυβέρνησης του Κρότωνα, οι ντόπιοι κάτοικοι αποφάσισαν να το καταστρέψουν. Κατά τη διάρκεια της πιο σκοτεινής μέρας στη ζωή της Θεανώ σκοτώθηκαν ο σύζυγός της και πολλοί άλλοι δάσκαλοι και μαθητές. Το σχολείο καταστράφηκε και πολλοί ήλπιζαν ότι η Θεανώ θα τα παρατούσε και θα επέστρεφε στην Κρήτη.

Ωστόσο, με την υποστήριξη των παιδιών της, παρέμεινε ως αρχηγός του σχολείου. Τουλάχιστον δύο από τις κόρες της Θεανώ τη βοήθησαν εκείνες τις δύσκολες στιγμές. 

Την Θεανώ την Θουρία αναφέρουν ο Αθηναίος, η Σούδα, ο Διογένης ο Λαέρτιος και ο Ιάμβλιχος. Θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας.

Η Θεανώ πέθανε κάποια στιγμή τον 5ο αιώνα π.Χ. και λέγεται ότι θάφτηκε κοντά στην Πυθαγόρεια Σχολή. Αν και οι μελετητές παραδοσιακά έχουν παραβλέψει και υποτιμήσει την συνεισφορά των γυναικών στην ιστορία και την επιστήμη, το έργο της Θεανώς ήταν γνωστό στους σύγχρονούς της και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς άντρες και γυναίκες. Ανάμεσα σε αυτούς που επηρεάστηκαν και εμπνεύστηκαν από την Θεανώ πιστεύεται ότι ήταν και η Υπατία η Αλεξανδρινή.