Η Φιλοσοφία του Μενέλαου Λουντέμη: Το Θηρίο Μέσα στον Άνθρωπο
Εισαγωγή στον Μεγάλο Συγγραφέα
Ο Μενέλαος Λουντέμης κατατάσσεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς του 20ου αιώνα. Το έργο του συνδυάζει τον ανθρωπισμό με μια κριτική ματιά στην ανθρώπινη φύση. Ενός από τα πιο γνωστά του αποσπάσματα είναι η φράση του «θηρίο τον λένε τον άνθρωπο». Αυτή η φράση αποκαλύπτει τις αντιφάσεις και τα παραλληλή μεταξύ του ανθρώπου και του θηρίου.
“Θηρίο τον λένε τον άνθρωπο. Κολοκύθια. Ποιο θηρίο, μωρέ; Έχει το θεριό μαχαίρια; Φκιάνει σκοτώστρες και τουφεκάει; Θηρίο… Βρισιά για τα θεριά!
Κι ύστερα, σου λένε, ο άνθρωπος είναι το “ευγενέστερον ζώον”… Ζώον… μάλιστα, αλλά όχι και ευγενέστερον!… Το αγριότερον, μάλιστα!”
Μενέλαος Λουντέμης, απόσπασμα από το “Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα “
Ανθρώπινη Φύση και Θεωρία
Με την επίκαιρη ρήση του, ο Λουντέμης ερωτά αν πράγματι ο άνθρωπος είναι το “ευγενέστερον ζώον”. Επικοινωνεί την σκέψη ότι αν και φέρουμε την αναγνώριση της ανθρώπινης ύπαρξης, στην πραγματικότητα πολλά από τα χαρακτηριστικά μας είναι πιο κοντά σε εκείνα των θηρίων. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την φράση «κολοκύθια» για να υποδηλώσει την αναξιοπιστία της κοινωνικής ηθικής που ωραιοποιεί τον άνθρωπο.
Προβληματισμός και Συμπεράσματα
Η φιλοσοφία του Λουντέμη μας καλεί να αναλογιστούμε πώς ο άνθρωπος, παρόλο που χαρακτηρίζεται ως «ευγενές ζώο», ίσως στην πραγματικότητα να είναι το αγριότερον πλάσμα της φύσης. Μέσα από την κριτική του έχει προβληματίσει γενιές και έχει αναδείξει τις σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης. «Θηρίο… βρισιά για τα θεριά!» αναφωνεί, υπενθυμίζοντας μας την ευθύνη και την απαίτηση για αυτοκριτική σε καιρούς που οι βάρβαρες συμπεριφορές κυριαρχούν
Ο Μενέλαος Λουντέμης, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Δημήτριος Βαλασιάδης, ήταν Έλληνας λογοτέχνης που γεννήθηκε το 1912 και απεβίωσε το 1977. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Πόλης, όμως μετά την μικρασιατική καταστροφή ήρθε στην Ελλάδα και αναγκάστηκε να εργαστεί πριν την ενηλικίωσή του για βιοποριστικούς λόγους. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και συγκεκριμένα στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ). Στη διάρκεια του εμφυλίου καταδικάστηκε σε θάνατο για εσχάτη προδοσία, η οποία δεν εκτελέστηκε, και εξορίστηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Μακρόνησο και στον Άι Στράτη, όπου γνωρίστηκε με άλλες εξέχουσες προσωπικότητες της διανόησης. Το 1956 έγινε μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου της Ειρήνης. Το 1958 έζησε στη Ρουμανία αυτοεξόριστος και πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στο εξωτερικό, ενώ επί δικτατορίας Παπαδόπουλου απώλεσε την ελληνική ιθαγένεια.
Έγραψε πεζά, και ποιήματα. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το διήγημα και το μυθιστόρημα. Το λογοτεχνικό του έργο χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό, αυτοβιογραφικά, ηθογραφικά στοιχεία και ενίοτε μελοδραματισμό. Συνήθως στα έργα του παρουσιάζεται ένα αφηγητής – πρωταγωνιστής που εκπροσωπεί ανθρώπους από καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα και επιδιώκεται να αναδειχθεί η δυστυχία των αναξιοπαθούντων.
Από τα πιο δημοφιλή έργα του είναι το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», το οποίο μαζί με τα «Συννεφιάζει», «Αγέλαστη Άνοιξη» και «Κάτω απ’ τα κάστρα της ελπίδας» θα μπορούσε να αποτελέσει την τετραλογία του ήρωα – πρωταγωνιστή Μέλιου.
