«Η πτήση προς τη Γιουγκοσλαβία» το 1948: Η πρώτη αεροπειρατεία στην Ελλάδα
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1948, σε μια Ελλάδα σπαρασσόμενη από τον Εμφύλιο Πόλεμο, γράφτηκε μια σελίδα αεροπορικής και πολιτικής ιστορίας που λίγοι θυμούνται σήμερα. Ήταν η μέρα που έξι νεαροί Θεσσαλονικείς, μέλη της ΕΠΟΝ, πραγματοποίησαν την πρώτη αεροπειρατεία στη χώρα –και μία από τις πρώτες παγκοσμίως– με στόχο να διαφύγουν στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.
Η Ελλάδα του 1948: ασφυξία και διωγμοί
Το καλοκαίρι του 1948 η χώρα βρισκόταν στο αποκορύφωμα του Εμφυλίου. Η κυβέρνηση ενίσχυε τις επιχειρήσεις κατά του Δημοκρατικού Στρατού, ενώ τα μέλη και οι συμπαθούντες του ΚΚΕ βίωναν διαρκείς διώξεις. Για τους νεαρούς Αλέξανδρο και Δημήτριο Κουφουδάκη, Αχιλλέα Κετιμλίδη, Αντώνη Βογιάζο, Γιώργο Κέλα και Σπύρο Χελμιάδη, ο κλοιός γινόταν ασφυκτικός. Κατηγορούμενοι για σαμποτάζ, έβλεπαν μία μόνο διέξοδο: τη φυγή.
Το παράτολμο σχέδιο
Από τη Θεσσαλονίκη κατέφυγαν στην Αθήνα, αναζητώντας τρόπο να φτάσουν σε μια σοσιαλιστική χώρα. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα που έμοιαζε σχεδόν αδιανόητη για την εποχή: να καταλάβουν ένα αεροπλάνο της πολιτικής αεροπορίας και να το κατευθύνουν στη Γιουγκοσλαβία.
Επέλεξαν μια πτήση της ΤΑΕ (Τεχνικαί Αεροπορικαί Εκμεταλλεύσεις) με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Το αεροσκάφος τύπου Dakota απογειώθηκε κανονικά, με κυβερνήτη τον Αλέξανδρο Ηγουμενάκη. Στη διάρκεια της πτήσης οι έξι νέοι έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους: απείλησαν το πλήρωμα και κατεύθυναν το αεροπλάνο βόρεια.
Προσγείωση στη Γιουγκοσλαβία
Το Dakota προσγειώθηκε τελικά σε αεροδρόμιο της Γιουγκοσλαβίας. Εκεί οι αεροπειρατές βρήκαν προσωρινό καταφύγιο και θεωρήθηκαν πολιτικοί φυγάδες. Για την Ελλάδα, ωστόσο, το περιστατικό αποτέλεσε είδηση-σοκ. Το γεγονός ότι έξι νεαροί χωρίς στρατιωτική εκπαίδευση κατόρθωσαν να εκτελέσουν κάτι τόσο ριψοκίνδυνο, έφερε στο φως την απελπισία αλλά και την αποφασιστικότητα μιας γενιάς που είχε παγιδευτεί μέσα στη δίνη του Εμφυλίου.
Ιστορική σημασία
Η αεροπειρατεία του 1948 δεν ήταν απλώς ένα επεισόδιο διαφυγής· ήταν ένδειξη της έντασης και του αδιεξόδου της εποχής. Η πράξη αυτή καταγράφεται στις πρώτες διεθνώς, σε μια εποχή όπου η έννοια της «αεροπειρατείας» μόλις άρχιζε να διαμορφώνεται.
Ένα παράδοξο αποτύπωμα
Σήμερα, περισσότερο από επτά δεκαετίες μετά, το περιστατικό προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μία πλευρά, αναδεικνύει τη νεανική τόλμη και την πολιτική αφοσίωση· από την άλλη, θυμίζει την τραγωδία ενός εμφυλίου που ανάγκασε πολλούς να αναζητήσουν σωτηρία μακριά από την πατρίδα.
Η «πτήση προς τη Γιουγκοσλαβία» δεν έμεινε στην ιστορία για τον κίνδυνο που ενείχε, αλλά ως σύμβολο μιας εποχής όπου η πολιτική και ο πόλεμος μπορούσαν να μετατρέψουν μια απλή αεροπορική διαδρομή σε πράξη με διεθνή αντίκτυπο.
