Η Αλήθεια για το Βάρος: Γιατί η Δίαιτα Δεν Είναι Πάντα η Λύση
Για δεκαετίες, ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και η ζυγαριά ήταν τα κύρια εργαλεία για να κρίνουμε αν κάποιος είναι υγιής. Όσο χαμηλότερο το νούμερο, τόσο καλύτερα, μας έλεγαν. Όμως, μια πρωτοποριακή μελέτη από την Ομάδα του Βρετανικού Ιατρικού Περιοδικού (BMJ) το 2025 αποκαλύπτει ότι αυτή η εμμονή με το βάρος μπορεί να μας οδηγεί σε λάθος μονοπάτια. Η απώλεια βάρους δεν σημαίνει πάντα καλύτερη υγεία, ενώ η πίεση για μείωση κιλών μπορεί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Οι ειδικοί προτείνουν μια νέα προσέγγιση, που δίνει προτεραιότητα στην ευεξία αντί για τη ζυγαριά, με έμφαση σε υγιεινές συνήθειες και εξατομικευμένη φροντίδα. Πώς φτάσαμε εδώ, και πώς μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της υγείας;
Ο Μύθος του ΔΜΣ
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), που υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα), δημιουργήθηκε πριν από δύο αιώνες για στατιστικές μελέτες πληθυσμών, όχι για να αξιολογεί την υγεία κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Παρά τη δημοτικότητά του, έχει σημαντικά μειονεκτήματα. Δεν διαχωρίζει το λίπος από τη μυϊκή μάζα, με αποτέλεσμα αθλητές να χαρακτηρίζονται εσφαλμένα «υπέρβαροι». Επίσης, δεν λαμβάνει υπόψη την ηλικία, το φύλο ή την εθνικότητα, κάτι που τον καθιστά λιγότερο αξιόπιστο για πολλούς ανθρώπους.
Μια μελέτη του 2025 από την Ομάδα BMJ δείχνει ότι οι δίαιτες και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η περιορισμένη πρόσληψη θερμίδων ή η αυξημένη άσκηση, σπάνια οδηγούν σε διατηρήσιμη απώλεια βάρους. Μια μεγάλη έρευνα με 16.554 άτομα έδειξε ότι αυτές οι παρεμβάσεις δεν μείωσαν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων ή θανάτου. Αντίθετα, η πίεση για απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές, ψυχολογικό στρες και ενίσχυση του στίγματος, ιδιαίτερα σε γυναίκες και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η Σκοτεινή Πλευρά της Δίαιτας
Η εστίαση στο βάρος δεν είναι μόνο αναποτελεσματική, αλλά μπορεί να βλάψει. Η επαναλαμβανόμενη απώλεια και επαναπρόσληψη βάρους, γνωστή ως «δίαιτα yo-yo», διαταράσσει τον μεταβολισμό και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων. Το στίγμα του βάρους, που συχνά ενισχύεται από την κοινωνία ή ακόμα και από το ιατρικό σύστημα, συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Άτομα που το βιώνουν είναι πιο πιθανό να αποφεύγουν προληπτικές εξετάσεις, όπως μαστογραφίες, λόγω ντροπής ή φόβου κρίσης.
Όταν οι γιατροί βασίζονται μόνο στον ΔΜΣ, μπορεί να παραβλέψουν άλλες αιτίες προβλημάτων υγείας, οδηγώντας σε καθυστερημένες διαγνώσεις. Αυτό μειώνει την εμπιστοσύνη στη σχέση γιατρού-ασθενούς και μπορεί να επιδεινώσει την υγεία.
Μια Νέα Οπτική για την Υγεία
Οι ειδικοί προτείνουν να αφήσουμε τη ζυγαριά και να εστιάσουμε στην ευεξία. Αντί για τον ΔΜΣ, προτείνουν μετρήσεις όπως η περιφέρεια μέσης ή η αναλογία μέσης-ύψους, που δείχνουν καλύτερα το σπλαχνικό λίπος, το οποίο συνδέεται με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και ορισμένους καρκίνους. Η ολιστική αξιολόγηση, που περιλαμβάνει τη σύσταση σώματος, το ιατρικό ιστορικό και τις ατομικές ανάγκες, είναι ο δρόμος του μέλλοντος.
Τι μπορούμε να κάνουμε:
- Υγιεινή Διατροφή: Επιλέξτε τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, χωρίς αυστηρές δίαιτες. Η πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα είναι κρίσιμη, καθώς περιοχές με καλύτερη πρόσβαση έχουν χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας.
- Κίνηση: Η τακτική άσκηση, όπως 30 λεπτά περπάτημα πέντε φορές την εβδομάδα, βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία και τη διάθεση, ανεξάρτητα από το βάρος.
- Ψυχική Υγεία: Η υποστήριξη της ψυχικής ευεξίας μέσω συμβουλευτικής ή κοινοτήτων, όπως ο Πανελλήνιος Σύλλογος «Άλμα Ζωής», βοηθά στην αντιμετώπιση του στίγματος.
Προκλήσεις και Ελπίδες για το Μέλλον
Η αλλαγή νοοτροπίας δεν είναι εύκολη. Η περιορισμένη πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα και χώρους άσκησης, ιδιαίτερα σε φτωχότερες περιοχές, δυσκολεύει την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών. Η υπερδιάγνωση της παχυσαρκίας μέσω του ΔΜΣ οδηγεί σε περιττές θεραπείες, ενώ η ζήτηση για φάρμακα απώλειας βάρους επιβαρύνει τα συστήματα υγείας. Οι ειδικοί ζητούν καλύτερες πολιτικές: περισσότερα πάρκα, ποδηλατοδρόμους και προγράμματα εκπαίδευσης για τη μείωση του στίγματος.
Η υγεία δεν κρίνεται μόνο από τη ζυγαριά. Η έρευνα του 2025 μας δείχνει ότι η εμμονή με το βάρος μπορεί να βλάψει αντί να βοηθήσει. Εστιάζοντας σε υγιεινές συνήθειες, όπως καλή διατροφή, κίνηση και ψυχική ισορροπία, μπορούμε να χτίσουμε μια ζωή γεμάτη ευεξία, χωρίς το άγχος του ΔΜΣ. Η υγεία είναι προσωπική υπόθεση – ας την αντιμετωπίσουμε με συμπόνια και επιστήμη.
