Σε μια στροφή που φέρνει νέα ελπίδα –ή νέες εντάσεις– στη διπλωματική σκακιέρα του πολέμου στην Ουκρανία, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε «καλό συμβιβασμό» την πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ να σταματήσουν οι μάχες στις τρέχουσες γραμμές του μετώπου, επιτρέποντας διαπραγματεύσεις για ειρήνη. Η δήλωση έρχεται εν μέσω περιοδείας του Ουκρανού ηγέτη στις σκανδιναβικές χώρες, όπου συναντά ηγέτες από Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία, και λίγο μετά από μια έντονη συνάντηση στο Λευκό Οίκο που θύμισε παλιές… κραυγές και χάρτες πεταμένους στο τραπέζι.
«Η ιδέα να σταματήσουμε εκεί που είμαστε και να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις είναι ένας καλός συμβιβασμός», είπε ο Ζελένσκι σε συνέντευξη Τύπου στη Στοκχόλμη, προσθέτοντας όμως μια δόση ρεαλισμού: «Αμφιβάλλω αν ο Πούτιν θα το αποδεχθεί». Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% του ουκρανικού εδάφους, κυρίως στην ανατολή και το νότο, και η πρόταση Τραμπ –που δημοσιεύτηκε στα social media στις 17 Οκτωβρίου– καλεί ακριβώς σε «πάγωμα» εκεί, χωρίς περαιτέρω αιματοχυσίες. «Αρκετό αίμα έχει χυθεί, με τα σύνορα να ορίζονται από Πόλεμο και Θάρρος. Να σταματήσουν εκεί που είναι. Ας διεκδικήσουν και οι δύο τη Νίκη, ας αποφασίσει η Ιστορία! Καμία σφαίρα, κανένας θάνατος, κανένα ασύλληπτο ποσό χρημάτων πια», έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος μετά τη συνάντησή του με τον Ζελένσκι, σε ανάρτηση που έκανε τον γύρο του κόσμου.
Η ιστορία πίσω από αυτή την πρόταση είναι γεμάτη εντάσεις. Στις 17 Οκτωβρίου, στο Οβάλ Γραφείο, η συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι κράτησε δύο ώρες και, σύμφωνα με πηγές, ξέφυγε σε φωνές και αψιμαχίες. Ο Τραμπ φέρεται να πίεσε τον Ουκρανό ομόλογό του να παραχωρήσει εδάφη, όπως μέρος του Ντονμπάς, απειλώντας ότι ο Πούτιν θα «καταστρέψει» την Ουκρανία αν αρνηθεί. «Πετάξαμε χάρτες του μετώπου και του είπαμε να δώσει ολόκληρο το Ντονμπάς», ανέφεραν άτομα με γνώση της συζήτησης, ενώ ο Τραμπ φέρεται να υιοθέτησε ιδέες του Πούτιν από προηγούμενη κλήση τους. Τελικά, όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος υποχώρησε και συμφώνησε σε «πάγωμα» στις τρέχουσες γραμμές, χωρίς απώλειες εδαφών – μια θέση που ο Ζελένσκι αποκάλεσε «δίκαιη βάση για διαπραγματεύσεις».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ουάσινγκτον παίζει ρόλο μεσολαβητή. Λίγες μέρες νωρίτερα, ο Τραμπ είχε μιλήσει τηλεφωνικά με τον Πούτιν, προτείνοντας παρόμοιο σενάριο, ενώ η προγραμματισμένη σύνοδος κορυφής τους στη Βουδαπέστη αναβλήθηκε χθες λόγω της άρνησης της Μόσχας για άμεση εκεχειρία. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, επιμένει στις «ρίζες του προβλήματος»: ουκρανική ουδετερότητα, σταμάτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ και μείωση οπλισμού στο Κίεβο. «Οι απαιτήσεις μας δεν άλλαξαν», δήλωσε ο εκπρόσωπος Ντμίτρι Πεσκόφ, απορρίπτοντας το «πάγωμα» ως μη επαρκές.
Η αντίδραση από την Ευρώπη; Θετική, αλλά προσεκτική. Χθες, ο Ζελένσκι και η «συμμαχία των έτοιμων» –συμπεριλαμβανομένων ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας– εξέδωσαν κοινή δήλωση «ισχυρής υποστήριξης» στην άμεση διακοπή πυρών και στη χρήση των τρεχουσών γραμμών ως αφετηρίας διαπραγματεύσεων. «Βρισκόμαστε στην ίδια σελίδα», είπε ο Ζελένσκι, τονίζοντας όμως ότι χρειάζονται εγγυήσεις ασφαλείας και όπλα όπως οι πυραύλοι Tomahawk για να πιεστεί η Μόσχα. Στη Στοκχόλμη, οι Σκανδιναβοί ηγέτες δεσμεύτηκαν για επιπλέον βοήθεια, ενώ η ΕΕ θυμίζει το πακέτο των 30,6 δισ. ευρώ από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Ποια η επόμενη κίνηση; Ο Ζελένσκι επιστρέφει στο Κίεβο με μια νίκη της ρητορικής: Αποδέχθηκε το «πάγωμα» ως «μόνο με άμεση εκεχειρία και διαπραγματεύσεις», αποφεύγοντας εδαφικές παραχωρήσεις. Αλλά με τον Πούτιν να επιμένει σε «πολλές εκκρεμότητες», όπως την ουδετερότητα της Ουκρανίας, και τον Τραμπ να κατηγορεί τον Ζελένσκι για «εμπόδιο στην ειρήνη», το μέλλον μοιάζει αβέβαιο. Στο X, οι σχολιασμοί ποικίλλουν: Από «επιτέλους φως» μέχρι «παγίδα για το Κίεβο». Μέχρι να μιλήσουν οι ηγέτες, η Ουκρανία –και ο κόσμος– περιμένει. Μήπως, αυτή τη φορά, η Ιστορία αποφασίσει υπέρ της ειρήνης;