Ερντογάν: «Η Σύνδεση του Μεσαίου Διαδρόμου με την Κινεζική Ζώνη και Δρόμο Ενισχύει τη Συνεργασία»
Σε μια κίνηση που αναδεικνύει τη φιλοδοξία της Τουρκίας να ενισχύσει τη γεωοικονομική της θέση, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε σήμερα, 1 Σεπτεμβρίου 2025, κατά τη διάρκεια της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στο Τιαντζίν της Κίνας, ότι «η σύνδεση του Μεσαίου Διαδρόμου με την πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος (BRI) της Κίνας θα ενισχύσει τη συνεργασία» μεταξύ των δύο χωρών. Η πρόταση αυτή, που έγινε κατά τη συνάντησή του με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, σηματοδοτεί την προσπάθεια της Τουρκίας να ευθυγραμμίσει το δικό της σχέδιο διαμετακομιστικού εμπορίου με το φιλόδοξο πρόγραμμα υποδομών της Κίνας. Ωστόσο, η κίνηση αυτή εγείρει ερωτήματα για τις προθέσεις της Τουρκίας, τις γεωπολιτικές ισορροπίες και τις πιθανές επιπτώσεις για την περιοχή και τη Δύση.
Ο Μεσαίος Διάδρομος και η Ζώνη και Δρόμος
Ο Μεσαίος Διάδρομος (Middle Corridor), γνωστός και ως Διαμεσογειακός Διαδρομικός Δρόμος Μεταφορών (TITR), είναι μια πρωτοβουλία που προωθεί η Τουρκία για τη σύνδεση της Ασίας με την Ευρώπη μέσω του Καυκάσου, της Κασπίας Θάλασσας και της Κεντρικής Ασίας. Αυτή η διαδρομή περιλαμβάνει σιδηροδρομικές και οδικές υποδομές που συνδέουν την Τουρκία με τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν και τελικά την Κίνα, παρακάμπτοντας τη Ρωσία. Σύμφωνα με το Türkiye Today, ο Ερντογάν τόνισε ότι «η σύνδεση του Μεσαίου Διαδρόμου με την πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος θα ενισχύσει τη συνεργασία» και θα προωθήσει την εμπορική και οικονομική συνδεσιμότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος (BRI), που ξεκίνησε η Κίνα το 2013, αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια υποδομών παγκοσμίως, με στόχο τη δημιουργία εμπορικών διαδρόμων μέσω επενδύσεων σε δρόμους, σιδηροδρόμους, λιμάνια και ψηφιακές υποδομές σε περισσότερες από 140 χώρες. Η Τουρκία, που υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την Κίνα το 2015, βλέπει τον Μεσαίο Διάδρομο ως συμπληρωματικό του BRI, με σκοπό να προσελκύσει κινεζικές επενδύσεις για έργα όπως ο σιδηρόδρομος Μπακού-Τιφλίδα-Καρς και οι αυτοκινητόδρομοι της Τουρκίας.
Οι Στόχοι της Τουρκίας και η Συνάντηση στο Τιαντζίν
Κατά τη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ στις 31 Αυγούστου 2025, ο Ερντογάν υπογράμμισε τη σημασία της «αρμονικοποίησης» των δύο σχεδίων, σύμφωνα με το Türkiye Today. Ο Κινέζος Πρόεδρος, από την πλευρά του, τόνισε ότι η συνεργασία Τουρκίας-Κίνας εξυπηρετεί «τα θεμελιώδη συμφέροντα και των δύο χωρών, καθώς και τα κοινά συμφέροντα του Παγκόσμιου Νότου». Ο Σι πρότεινε την ενίσχυση της συνεργασίας σε τομείς όπως η νέα ενέργεια, η τεχνολογία 5G και η βιοϊατρική, καθώς και την εμβάθυνση της πολιτικής εμπιστοσύνης μέσω της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της ενίσχυσης της ασφάλειας.
Η Τουρκία, ως εταίρος διαλόγου στον SCO από το 2012, χρησιμοποιεί τη συμμετοχή της για να ενισχύσει τη διπλωματική της θέση. Η δήλωση του Ερντογάν αντικατοπτρίζει τη στρατηγική της Άγκυρας να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση ως κόμβο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Ωστόσο, η στενότερη ευθυγράμμιση με το BRI εγείρει ανησυχίες για την εξάρτηση από κινεζικές επενδύσεις, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις, όπως υψηλό πληθωρισμό και υποτίμηση της λίρας.
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις και Ανησυχίες
Η πρόταση του Ερντογάν έρχεται σε μια περίοδο που η Τουρκία επιχειρεί να ενισχύσει τη διεθνή της επιρροή, ενώ αντιμετωπίζει εντάσεις με τη Δύση, ιδιαίτερα λόγω της αγοράς ρωσικών πυραύλων S-400 και της διαχείρισης εσωτερικών πολιτικών ζητημάτων. Η στενότερη συνεργασία με την Κίνα, μέσω του BRI, μπορεί να ενισχύσει την οικονομική θέση της Τουρκίας, αλλά κινδυνεύει να περιπλέξει τις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, οι οποίες βλέπουν το BRI ως εργαλείο επέκτασης της κινεζικής επιρροής. Το chinaglobalsouth.com σημειώνει ότι η ευθυγράμμιση του Μεσαίου Διαδρόμου με το BRI θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τη δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά δημιουργεί επίσης προκλήσεις για την Τουρκία, καθώς η Κίνα ενδέχεται να επιδιώξει μεγαλύτερο έλεγχο επί των έργων.
Επιπλέον, η Τουρκία αντιμετωπίζει εσωτερικές και διεθνείς πιέσεις, όπως οι πρόσφατες διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Ερντογάν για την κράτηση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, που θεωρείται πολιτικός του αντίπαλος. Η στροφή προς την Κίνα μπορεί να ερμηνευθεί ως προσπάθεια ενίσχυσης της διεθνούς νομιμοποίησης της κυβέρνησής του, αλλά εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο η Τουρκία μπορεί να διατηρήσει την ανεξαρτησία της έναντι της κινεζικής οικονομικής επιρροής.
Προκλήσεις και Κίνδυνοι
Η ευθυγράμμιση του Μεσαίου Διαδρόμου με το BRI δεν είναι χωρίς εμπόδια. Πρώτον, η Τουρκία αντιμετωπίζει εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα, με τις εξαγωγές της να παραμένουν περιορισμένες σε σύγκριση με τις εισαγωγές. Δεύτερον, η εξάρτηση από κινεζικές επενδύσεις κινδυνεύει να οδηγήσει σε «παγίδα χρέους», όπως έχει συμβεί σε άλλες χώρες του BRI, όπως το Πακιστάν και η Σρι Λάνκα. Τρίτον, η Τουρκία πρέπει να διαχειριστεί τις ευαίσθητες σχέσεις της με τη Δύση, καθώς οι ΗΠΑ και η ΕΕ βλέπουν το BRI με σκεπτικισμό, θεωρώντας το μέσο για την επέκταση της κινεζικής γεωπολιτικής επιρροής.
Επιπλέον, η στάση της Τουρκίας για το ζήτημα των Ουιγούρων, μια τουρκόφωνη μουσουλμανική μειονότητα στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ, παραμένει σημείο τριβής. Παρά τις προηγούμενες επικρίσεις του Ερντογάν για την καταστολή των Ουιγούρων, η πρόσφατη σιωπή του υποδηλώνει μια πιο προσεκτική προσέγγιση, πιθανώς για να εξασφαλίσει κινεζικές επενδύσεις. Αυτή η στάση έχει δεχθεί κριτική από ανθρωπιστικές οργανώσεις, που καλούν την Τουρκία να μην υποχωρεί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων για χάρη οικονομικών συμφερόντων.
Η Τουρκία ως Διπλωματικός Παίκτης
Η συμμετοχή του Ερντογάν στον SCO και η πρότασή του για συνεργασία με το BRI ενισχύουν τη φιλοδοξία της Τουρκίας να αναδειχθεί σε παγκόσμιο μεσολαβητή. Η Άγκυρα έχει ήδη διαδραματίσει ρόλο διαμεσολαβητή στον πόλεμο της Ουκρανίας, με πρωτοβουλίες όπως η Συμφωνία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας το 2022 και οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη το 2025. Ωστόσο, η στρατηγική της «ενεργού ουδετερότητας» και η προσέγγιση με την Κίνα κινδυνεύουν να αποξενώσουν δυτικούς συμμάχους, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η Τουρκία εξαρτάται από τη στήριξη του ΝΑΤΟ για την ασφάλειά της.
Η πρόταση του Ερντογάν για στενότερη σύνδεση του Μεσαίου Διαδρόμου με το BRI αντικατοπτρίζει τη στρατηγική της Τουρκίας να ενισχύσει τη γεωοικονομική της θέση, αλλά εγείρει σημαντικά ερωτήματα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Ενώ η συνεργασία με την Κίνα μπορεί να προσφέρει οικονομικά οφέλη, η Τουρκία καλείται να ισορροπήσει μεταξύ των δυτικών της συμμαχιών, των εσωτερικών προκλήσεων και των γεωπολιτικών κινδύνων. Η δήλωση του Ερντογάν ότι «η σύνδεση του Μεσαίου Διαδρόμου με την πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος θα ενισχύσει τη συνεργασία» αποτελεί βήμα προς την ενίσχυση των δεσμών με την Κίνα, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από την ικανότητα της Τουρκίας να διαχειριστεί τις πολύπλοκες διεθνείς ισορροπίες χωρίς να υπονομεύσει την αυτονομία της.
