ΕΟΡΤΗ ΣΗΜΕΡΑ: Άγιος Αλέξανδρος – Ο Πατριάρχης που «έσωσε» την πίστη
Ο Άγιος Αλέξανδρος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, είναι μια μορφή που συχνά παραβλέπεται από την επίσημη ιστορία, αλλά το έργο του υπήρξε καθοριστικό για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η ζωή του, γεμάτη αρετή και αγώνα, δεν περιορίζεται μόνο στην ημερομηνία της εορτής του, στις 30 Αυγούστου. Αντίθετα, αποτελεί μια απόδειξη της δύναμης της πίστης απέναντι στις μεγαλύτερες θεολογικές διαμάχες των πρώτων χριστιανικών αιώνων.
Η Καταγωγή και η Αφοσίωση στην Πίστη
Ο Αλέξανδρος καταγόταν από την Καλαβρία της Ιταλίας, μια περιοχή όπου η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός ήταν ακόμα ζωντανοί. Από μικρή ηλικία, η καρδιά του τον οδήγησε σε μια ζωή αφιερωμένη στον Θεό. Η αφοσίωσή του αυτή τον έκανε να ξεχωρίσει. Η φήμη του για την αγιότητα και την πνευματική του σοφία εξαπλώθηκε γρήγορα, με αποτέλεσμα να γίνει ο ηγούμενος της μονής του. Η διαύγεια του πνεύματος και η αμετακίνητη πίστη του τον έκαναν πολύτιμο συνεργάτη του τότε Επίσκοπου Βυζαντίου Μητροφάνη.
Η Άνοδος στον Πατριαρχικό Θρόνο
Το έτος 314, ο Αλέξανδρος διαδέχθηκε τον Μητροφάνη στον επισκοπικό θρόνο. Ο Μητροφάνης Α΄ ήταν επίσκοπος Βυζαντίου από το 306 έως το 314 δηλαδή την εποχή που ο Κωσταντίνος ο Α’ αποφάσισε να μεταφέρει εκεί την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Αν και η θέση του Αλέξανδρου ήταν υψηλή, ο ίδιος παρέμενε ταπεινός. Σύμφωνα με τις πηγές, η επιλογή του έγινε με την προσωπική υπόδειξη του Μητροφάνη, ο οποίος τον εκτιμούσε βαθιά και τον είχε ορίσει ως τον καταλληλότερο για να τον διαδεχθεί. Ο Αλέξανδρος ανέλαβε τα καθήκοντά του σε μια περίοδο όπου οι χριστιανοί είχαν μόλις απαλλαγεί από τους μεγάλους διωγμούς. Όμως, η εσωτερική ειρήνη της Εκκλησίας διαταράχθηκε από μια νέα, σοβαρότερη απειλή: την αίρεση του Αρείου.
Ήταν ο πρώτος που έφερε τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Νέας Ρώμης/Κωνσταντινουπόλεως, καθώς η Πόλη μετονομάστηκε κατά τα έτη της επισκοπείας του και έγινε κέντρο Συνόδου επισκόπων της περιοχής.
Η Μάχη κατά του Αρειανισμού
Ο Άρειος, ένας πρεσβύτερος από την Αλεξάνδρεια, δίδασκε ότι ο Ιησούς Χριστός δεν ήταν ομοούσιος με τον Θεό Πατέρα, αλλά ένα δημιούργημα, ανώτερο από τους ανθρώπους, αλλά κατώτερο από τον Θεό. Η διδασκαλία αυτή, γνωστή ως Αρειανισμός, απειλούσε να διαλύσει τα θεμέλια της χριστιανικής πίστης.
Ο Αλέξανδρος, με την αγιότητα και τη θεολογική του κατάρτιση, αναδείχθηκε σε έναν από τους σφοδρότερους αντιπάλους του Αρειανισμού. Στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας το 325 μ.Χ., ο Άγιος Αλέξανδρος ήταν ένας από τους 318 Πατέρες που συγκεντρώθηκαν για να καταδικάσουν την αίρεση. Αν και ο Άγιος Αλέξανδρος δεν αναφέρεται τόσο συχνά όσο ο Άγιος Αθανάσιος, ο ρόλος του ήταν καθοριστικός. Υπερασπίστηκε με σθένος το «Ομοούσιον», την κεντρική δογματική θέση που διακήρυττε ότι ο Υιός είναι της ίδιας ουσίας με τον Πατέρα.
Η Μνήμη και η Κληρονομιά
Ο Άγιος Αλέξανδρος κοιμήθηκε ειρηνικά το 337, αφήνοντας πίσω του μια μεγάλη κληρονομιά. Το έργο του ως Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως, ο αγώνας του κατά του Αρειανισμού, και η αμετακίνητη πίστη του αποτελούν ένα παράδειγμα για όλους τους χριστιανούς. Η Εκκλησία τον τιμά ως έναν από τους μεγάλους της Πατέρες, έναν αφανή ήρωα που με την αρετή και τη σοφία του συνέβαλε τα μέγιστα στην υπεράσπιση της Ορθόδοξης πίστης.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 30 Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία τιμώνται όλοι οι Αλέξανδροι και οι Αλεξάνδρες, σε ανάμνηση του σπουδαίου αυτού ιεράρχη που έλαμψε με το ήθος του και την πίστη του στην ταραγμένη εποχή του.
