Εορτή σήμερα: Ύψωση του Τιμίου Σταυρού – Το Σύμβολο που Ένωσε Ουρανό και Γη
Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες δεσποτικές εορτές της Χριστιανοσύνης. Η ημέρα αυτή τιμά τη διπλή ανεύρεση του Σταυρού πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Ιησούς Χριστός και έχει βαθιά ιστορική και πνευματική σημασία για τον ορθόδοξο κόσμο. Στην Ελλάδα, η γιορτή συνδέεται παραδοσιακά με τα ονόματα Σταύρος και Σταυρούλα.
Η ιστορία ξεκινά τον 4ο αιώνα, όταν η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αποφάσισε να επισκεφθεί τους Αγίους Τόπους για να εντοπίσει τα ιερά μέρη όπου ο Χριστός έζησε, δίδαξε και μαρτύρησε. Οι ανασκαφές της στα Ιεροσόλυμα οδήγησαν στην εύρεση του λόφου του Γολγοθά και των τόπων της Σταύρωσης και της Ανάστασης. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Ελένη εντοπίστηκε τον Τίμιο Σταυρό μέσω ενός αρωματικού φυτού – του βασιλικού – που φύτρωνε στο σημείο. Τελικά, βρέθηκαν τρεις σταυροί: του Χριστού και των δύο ληστών.
Τα ιστορικά κείμενα του Φιλοστόργιου και του Νικηφόρου αναφέρουν ότι η αυθεντικότητα του Σταυρού πιστοποιήθηκε μέσω ενός θαύματος: όταν τοποθετήθηκε πάνω σε μια νεκρή γυναίκα, αυτή αναστήθηκε. Η Αγία Ελένη κατεδάφισε τον ναό της Αφροδίτης που υπήρχε εκεί – χτισμένο από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ – και ανέγειρε τον περικαλλή Ναό της Αναστάσεως. Ο Τίμιος Σταυρός τοποθετήθηκε στον νέο ναό στις 14 Σεπτεμβρίου 335 από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, σηματοδοτώντας την πρώτη Ύψωση.
Η δεύτερη Ύψωση συνδέεται με τους Βυζαντινο-Περσικούς Πολέμους (602-628). Το 614 οι Πέρσες εισέβαλαν στην Παλαιστίνη, καταστρέφοντας τα ιερά προσκυνήματα και παίρνοντας ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό. Οι Πέρσες τον θεωρούσαν μαγικό αντικείμενο, αφού είχε προκαλέσει θαύματα και τον προσκυνούσαν. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, νικώντας οριστικά τους Πέρσες το 628, επανέφερε τον Σταυρό στην Κωνσταντινούπολη στις 14 Σεπτεμβρίου 629 και στη συνέχεια τον μετέφερε ξανά στα Ιεροσόλυμα, αποκαθιστώντας το ιερό σύμβολο της Χριστιανοσύνης.
Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού δεν είναι μόνο ιστορικό γεγονός, αλλά και πνευματική υπενθύμιση της θυσίας του Χριστού και της δύναμης της πίστης. Το σύμβολο του Σταυρού, που συνέδεσε ουρανό και γη, παραμένει αδιάσπαστο σημάδι ελπίδας, πίστης και θριάμβου του πνεύματος επί της ύλης.
