Γιώργος Παπανικολάου – Ο γιατρός που έσωσε εκατομμύρια γυναίκες: «Έφυγα από την Ελλάδα με σπασμένα φτερά…»

Σαν σήμερα, 19 Φεβρουαρίου του 1962, έφυγε από τη ζωή ο Γιώργος Παπανικολάου, ο γιατρός που έσωσε τις ζωές εκατομμυρίων γυναικών

Παρότι δεν τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ, για το οποίο είχε προταθεί δύο φορές, του απονεμήθηκαν πολλά αμερικάνικα ιατρικά βραβεία και μεταθανατίως το Βραβείο του ΟΗΕ. Το 1932 έγινε το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον ονόμασε επίτιμο διδάκτορα. Το 1954 εξέδωσε τον «Ατλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας», που αποτελεί την ολοκλήρωση και την επισφράγιση του έργου του.

Κι όμως ο Παπανικολάου σε σπάνιο κείμενο του μιλάει για τους λόγους που τότε έφυγε από την Ελλάδα…τους περιγράφει με θλίψη και πόνο…

«Έφυγα από την Ελλάδα με σπασμένα φτερά και νόμιζα πως δεν θα μπορούσα πια ποτέ να πετάξω. Όλοι γύρω μου με θεωρούσαν ως ένα ναυαγισμένο ιδεοπαθή και άρχισα σιγά σιγά να το πιστεύω και εγώ ο ίδιος… Ευτυχώς εδώ βρήκα άλλο κόσμο, άλλους ανθρώπους με πλατύτερες ιδέες με ευγενέστερα αισθήματα με υψηλότερα ιδεώδη και μπόρεσα να μπω πάλιν εις τον δρόμον μου.

Για πρώτην φορά στην ζωήν μου ημπορώ να πω πως είμαι ευχαριστημένος. Έχω γύρω μου ζωήν που κοιτάζει μπροστά εις το μέλλον και όχι οπίσω εις το παρελθόν.

Η Ελλάς είναι ένα παμμέγιστον νεκροταφείον επάνω εις το οποίον είναι στημένα τα πέτρινα αγάλματα των αρχαίων σοφών. Πίσω, πίσω, πίσω. Η έρευνα είναι η ψυχή της προόδου. Ο αμερικανός ή ο ευρωπαίος όταν του πω ότι είμαι επιστήμων και δεν κάνω τίποτε άλλο από το να ερευνώ με θεωρεί όχι μόνον ως χρήσιμον στοιχείο, αλλά ως κάτι ανώτερο από τους κοινούς ανθρώπους. Ο έλλην με θεωρεί απεναντίας ως ένα άχρηστον όν και όχι μόνον άχρηστον αλλά και επικίνδυνον ως ένα είδος φρενοπαθούς, ο οποίος έχει καταληφθεί από μανίαν μέσα εις το νεκροταφείον του (…)»

Λίγοι επιστήμονες μπορούν να ισχυριστούν ότι είχαν τόσο σημαντική επίδραση όσο ο Γιώργος Παπανικολάου, ο εφευρέτης του τεστ Παπ – το πρώτο ευρέως χρησιμοποιούμενο τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Το πρωτοποριακό έργο του Παπανικολάου ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1910 με την έρευνά του για τον προσδιορισμό του φύλου των ινδικών χοίρων στο Πανεπιστήμιο Cornell, διερευνώντας τη θεωρία ότι τα χρωμοσώματα Χ και Υ καθόρισαν το φύλο των απογόνων.

Ενώ η αρχική έρευνα του Παπανικολάου επικεντρώθηκε στη γενετική των ζώων, τα ευρήματά του έθεσαν τα θεμέλια για το πρωτοποριακό έργο του στην ανθρώπινη κυτταρολογία. Στη δεκαετία του 1920, άρχισε να μελετά ανθρώπινα κύτταρα, ιδιαίτερα αυτά που βρέθηκαν σε επιχρίσματα τραχήλου της μήτρας.

Η έρευνα του Παπανικολάου είχε στόχο να εντοπίσει μη φυσιολογικές κυτταρικές αλλαγές που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν την παρουσία καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Μετά από χρόνια σχολαστικής παρατήρησης και ανάλυσης, ο Παπανικολάου ανέπτυξε μια τεχνική χρώσης που επέτρεψε την απεικόνιση των κυτταρικών ανωμαλιών.

Ανακάλυψε ότι εξετάζοντας τα κύτταρα που συλλέχθηκαν από τον τράχηλο κάτω από ένα μικροσκόπιο, μπορούσε να εντοπίσει πρώιμα σημάδια καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πριν η ασθένεια προχωρήσει σε προχωρημένο στάδιο. Η πρωτοποριακή μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου του Παπανικολάου, γνωστή πλέον ως τεστ Παπανικολάου ή τεστ Παπανικολάου, έφερε επανάσταση στον τομέα της γυναικολογίας και έγινε ένα ζωτικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Η εξέταση περιλαμβάνει τη συλλογή ενός δείγματος κυττάρων από τον τράχηλο και την εξέτασή τους για τυχόν μη φυσιολογικές αλλαγές. Εάν εντοπιστούν μη φυσιολογικά κύτταρα, μπορούν να διεξαχθούν περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η παρουσία καρκίνου. Ο αντίκτυπος του τεστ Παπανικολάου στην υγεία των γυναικών δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Πριν από την ανάπτυξή του, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας διαγιγνώσκονταν συχνά σε προχωρημένα στάδια όταν οι θεραπευτικές επιλογές ήταν περιορισμένες και η πρόγνωση ήταν κακή.

Το τεστ Παπ επέτρεψε την έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών και καρκινικών κυττάρων, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση και βελτιώνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης. Από την εισαγωγή του, το τεστ Παπ έχει υποστεί συνεχή βελτίωση και βελτίωση. Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη κυτταρολογίας με βάση το υγρό, η οποία προσφέρει αυξημένη ακρίβεια και ευαισθησία στην ανίχνευση μη φυσιολογικών κυττάρων.

Επιπλέον, η εισαγωγή του τεστ για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) παράλληλα με το τεστ Παπανικολάου έχει βελτιώσει περαιτέρω τη διαδικασία προσυμπτωματικού ελέγχου, καθώς ο HPV είναι ένας κοινός παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Το τεστ Παπανικολάου παραμένει ένα ουσιαστικό εργαλείο για την καταπολέμηση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και οι συνεχείς εξελίξεις στην τεχνολογία προσυμπτωματικού ελέγχου διασφαλίζουν τη συνεχή αποτελεσματικότητά του τα επόμενα χρόνια.