Σε μια πρωτοφανή παρέμβαση που αποκαλύπτει τις εντάσεις στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς κάλεσε σήμερα τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να περιορίσει την έξοδο νεαρών ανδρών από την Ουκρανία προς τη Γερμανία. «Χρειάζονται εκεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μερτς, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης των ουκρανικών δυνάμεων απέναντι στην ρωσική επιθετικότητα, ενώ η Βερολίνο αντιμετωπίζει πιέσεις από την εκρηκτική αύξηση προσφύγων.
Η δήλωση έρχεται εν μέσω μίας βαθιάς κρίσης ανθρωπίνου δυναμικού στην Ουκρανία, όπου η συνεχιζόμενη σύγκρουση με τη Ρωσία έχει εξαντλήσει τα αποθέματα στρατιωτών. Από τον Αύγουστο, όταν το Κίεβο χαλάρωσε τους περιορισμούς ταξιδιών για άνδρες ηλικίας 18-22 ετών, σχεδόν 100.000 νεαροί έχουν διασχίσει τα σύνορα, με πολλούς να κατευθύνονται προς τη Γερμανία μέσω Πολωνίας. Σύμφωνα με στοιχεία του γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών, οι αιτήσεις ασύλου από Ουκρανούς άνδρες αυτής της ηλικιακής ομάδας εκτινάχθηκαν από 19 την εβδομάδα στα μέσα Αυγούστου σε 1.400-1.800 τον Οκτώβριο.
Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και κορυφαίος δωρητής στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία μετά τις ΗΠΑ, φιλοξενεί ήδη περίπου 1,2 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες από την έναρξη της πλήρους εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο, η αύξηση αυτή έχει πυροδοτήσει πολιτικές εντάσεις στη χώρα, με την κυβέρνηση του Μερτς να δέχεται πιέσεις από συντηρητικούς κύκλους και την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που κατηγορεί το Βερολίνο για «υπερβολική φιλοξενία» και απαιτεί διακοπή επιδομάτων. Η AfD, που ήδη προηγείται στις εθνικές δημοσκοπήσεις μετά τη δεύτερη θέση στις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου, εκμεταλλεύεται το ζήτημα για να ενισχύσει την αντιμεταναστευτική ρητορική της.
Μια Σκληρή Συνομιλία και Πρακτικά Μέτρα
Η παρέμβαση του Μερτς έγινε γνωστή κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε εμπορικό συνέδριο στο Βερολίνο, όπου αποκάλυψε λεπτομέρειες από την τηλεφωνική του συνομιλία με τον Ζελένσκι την Πέμπτη. «Ζήτησα από τον Ουκρανό Πρόεδρο να διασφαλίσει ότι οι νεαροί άνδρες, ιδίως από την Ουκρανία, δεν έρχονται στη Γερμανία σε όλο και μεγαλύτερους αριθμούς, αλλά υπηρετούν στη δική τους χώρα. Χρειάζονται εκεί», τόνισε ο Καγκελάριος, προσθέτοντας ότι η συζήτηση κάλυψε και ζητήματα διαφθοράς στην Ουκρανία, όπως το πρόσφατο σκάνδαλο με μίζες σε ενεργειακά έργα.
Παράλληλα, η γερμανική κυβέρνηση προωθεί νομοσχέδιο που θα μειώσει τα επιδόματα για νέους Ουκρανούς πρόσφυγες που φτάνουν μετά την 1η Απριλίου 2025, ισοτιμίζοντάς τα με αυτά των άλλων ασύλων ζητούντων. Το μέτρο στοχεύει να ενθαρρύνει την εργασία αντί για την εξάρτηση από κοινωνικές παροχές, με τον Μερτς να δηλώνει: «Τα επιδόματα θα διαμορφωθούν ώστε τα κίνητρα για εργασία να υπερτερούν αυτών του συστήματος πρόνοιας». Το νομοσχέδιο αναμένεται να εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο την επόμενη εβδομάδα, διατηρώντας ωστόσο την άμεση πρόσβαση στην αγορά εργασίας και υπηρεσίες συμβουλευτικής.
Η Κρίση Ανθρωπίνου Δυναμικού στην Ουκρανία: Ένα Χρονικό Απελπισίας
Η χαλάρωση των περιορισμών ταξιδιών τον Αύγουστο – που επέτρεψε σε άνδρες κάτω των 23 ετών να φύγουν, ενώ ταυτόχρονα μείωσε το όριο στράτευσης από 27 σε 25 ετών – αποδείχθηκε διπλή μαχαιριά για το Κίεβο. Από την έναρξη του 2025, περίπου 45.300 νεαροί άνδρες πέρασαν τα σύνορα με την Πολωνία μόνο μέχρι τον Αύγουστο, ενώ συνολικά πάνω από 60.000 Ουκρανοί άνδρες έχουν καταγραφεί ως αφίξεις στη Γερμανία φέτος, με την αναλογία τους να αυξάνεται μηνιαίως.
Ο Δήμαρχος του Κιέβου, Βιτάλι Κλίτσκο, προειδοποιεί ότι η ανισορροπία μεταξύ των συρρικνούμενων ουκρανικών δυνάμεων και του μεγαλύτερου ρωσικού στρατού γίνεται «κρίσιμη». «Η χώρα αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα στην εύρεση στρατιωτών, καθώς οι νέοι φεύγουν μαζικά», δήλωσε πρόσφατα, εκφράζοντας την ελπίδα ότι «το μισό των νέων θα επιστρέψει μετά την ειρήνη, αν υπάρξουν θέσεις εργασίας και ποιότητα ζωής». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Ουκρανία στρατεύει περίπου 30.000 άτομα μηνιαίως, αλλά χάνει έως και 20.000 από λιποταξίες κάθε τέσσερις εβδομάδες, με συνολικά 290.000 περιστατικά από την αρχή της σύγκρουσης.
Στην πρώτη γραμμή, ιδίως γύρω από την πόλη Πόκροβσκ στο Ντονμπάς, οι Ουκρανοί στρατιώτες υφίστανται αριθμητική υπεροχή 8 προς 1 από τους Ρώσους, όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο Ζελένσκι. Η μαζική έξοδος όχι μόνο αποδυναμώνει το μέτωπο, αλλά και επιδεινώνει την οικονομική και δημογραφική κρίση σε μια χώρα με ήδη χαμηλή γεννητικότητα από τη δεκαετία του 1990.
Ευρωπαϊκές Αντιδράσεις και το Μέλλον της Αλληλεγγύης
Η πρωτοβουλία του Μερτς αντανακλά ευρύτερες ανησυχίες στην ΕΕ, όπου τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν 79.205 νέοι Ουκρανοί πρόσφυγες – ο υψηλότερος αριθμός από τον Αύγουστο του 2023. Στην Πολωνία και τη Γερμανία, πολιτικοί σκέφτονται περιορισμούς στην Οδηγία Προσωρινής Προστασίας της ΕΕ, αν το Κίεβο δεν αναστρέψει την τάση. Παράλληλα, η συζήτηση επεκτείνεται σε θέματα όπως η διαφθορά στην Ουκρανία, που απειλεί να διαβρώσει την κοινή γνώμη υπέρ της βοήθειας.
Παρά τις εντάσεις, η Γερμανία παραμένει πυλώνας υποστήριξης: Έχει δώσει δισεκατομμύρια σε στρατιωτική βοήθεια και φιλοξενεί το 28,3% όλων των Ουκρανών προσφύγων στην ΕΕ. Ωστόσο, η σημερινή δήλωση στέλνει ένα σαφές μήνυμα: Η αλληλεγγύη έχει όρια, και η βιωσιμότητα της εξαρτάται από κοινές προσπάθειες για να σωθεί η Ουκρανία – όχι μόνο με όπλα, αλλά και με ανθρώπους.
Το ερώτημα παραμένει: Θα ακούσει ο Ζελένσκι την έκκληση, ή η κρίση θα βαθύνει περαιτέρω; Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη παρακολουθεί με αγωνία, γνωρίζοντας ότι η τύχη της Ουκρανίας είναι και δική της υπόθεση.