Η Ελλάδα είναι μία από τις πιο ηλιόλουστες χώρες της Ευρώπης, με πάνω από 2.700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως, ιδανικές για τη σύνθεση βιταμίνης D στο δέρμα. Παρόλα αυτά, το “Μεσογειακό Παράδοξο” είναι πραγματικότητα: Πάνω από το 70% των Ελλήνων παρουσιάζει ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D (επίπεδα 25(OH)D <30 ng/ml), ποσοστό υψηλότερο από πολλές βόρειες χώρες όπως η Σουηδία ή η Νορβηγία. Μελέτες από PubMed, Harvard και ελληνικές εταιρείες όπως η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία δείχνουν ότι το πρόβλημα αφορά όλες τις ηλικίες – από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους – και μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση, μυϊκή αδυναμία, αυτοάνοσα νοσήματα και αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων.
1. Ελάχιστη πραγματική έκθεση στον ήλιο λόγω σύγχρονου τρόπου ζωής
Παρότι ο ήλιος “λάμπει”, οι Έλληνες περνούν το 90% της ημέρας σε εσωτερικούς χώρους (γραφεία, σπίτια, αυτοκίνητα). Η σύνθεση βιταμίνης D απαιτεί 10-30 λεπτά έκθεσης χεριών, προσώπου και ποδιών σε μεσημεριανό ήλιο χωρίς αντηλιακό, αλλά η εργασία 9-5 και η ρύπανση στις πόλεις εμποδίζουν. Μελέτες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη δείχνουν ότι τα επίπεδα πέφτουν κάτω από 20 ng/ml το χειμώνα, ενώ ακόμα και το καλοκαίρι μόνο το 7-46% φτάνει επάρκεια.
2. Υπερβολική χρήση αντηλιακών και φόβος για καρκίνο δέρματος
Τα αντηλιακά με SPF>30 μπλοκάρουν το 95-99% της UVB ακτινοβολίας, απαραίτητης για βιταμίνη D. Οι καμπάνιες για προστασία από μελάνωμα έχουν οδηγήσει σε υπερπροστασία, ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση απορροφά UVB ακτίνες. Έρευνα σε παιδιά στην Κρήτη έδειξε ότι η χρήση αντηλιακού συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα.
3. Διατροφικές συνήθειες και έλλειψη εμπλουτισμένων τροφών
Η βιταμίνη D από τροφές (λιπαρά ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά) καλύπτει μόνο 10-20% των αναγκών. Στην Ελλάδα, η κατανάλωση ψαριών είναι χαμηλή σε σχέση με Σκανδιναβικές χώρες, και τα τρόφιμα δεν εμπλουτίζονται υποχρεωτικά όπως στη Φινλανδία ή ΗΠΑ. Μελέτες Eurostat δείχνουν μέση πρόσληψη <4 μg/ημέρα, πολύ κάτω από τις 15-20 μg που προτείνει η EFSA.
4. Εποχικότητα, ηλικία και άλλοι παράγοντες
Τα επίπεδα πέφτουν δραματικά χειμώνα-άνοιξη (Μάρτιος-Μάιος), ενώ ηλικιωμένοι (>65) έχουν 50% μειωμένη σύνθεση λόγω λεπτότερου δέρματος. Παχυσαρκία, σκούρο δέρμα και ασθένειες (νεφρική ανεπάρκεια) επιδεινώνουν.
Πώς να το διορθώσεις
- Έκθεση: 15-20 λεπτά μεσημέρι, 3 φορές/εβδομάδα, χωρίς αντηλιακό (αλλά προσοχή σε ευαίσθητο δέρμα).
- Διατροφή: Σολομός, σαρδέλες, αυγά, εμπλουτισμένα γάλατα.
- Συμπληρώματα: 1.000-2.000 IU/ημέρα, μετά από εξέταση αίματος (ιδανικά >30 ng/ml).
- Έλεγχος: Μέτρηση 25(OH)D κάθε χρόνο, ειδικά χειμώνα.
Η έλλειψη βιταμίνης D δεν είναι “μοίρα” – είναι τρόπος ζωής. Με μικρές αλλαγές, μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον ήλιο μας και να γίνουμε “πρωταθλητές” σε υγεία, όχι σε έλλειψη! Δοκίμασε εξέταση σήμερα – μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή!