Σε μια ανακάλυψη που αλλάζει τα δεδομένα για την παγκόσμια ισορροπία των στοιχείων, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης αποκάλυψαν μια νέα κατηγορία μικροβίων, τα βακτήρια MISO, που «αναπνέουν» οξείδια του σιδήρου (δηλαδή σκουριά) ενώ ταυτόχρονα αποτοξινώνουν το θανατηφόρο υδρόθειο – ένα τοξικό αέριο με μυρωδιά σάπιου αυγού. Αυτή η βιολογική διαδικασία, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature τον Αύγουστο του 2025, αποδεικνύει ότι οι μικροοργανισμοί παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι πίστευαν στους κύκλους του θείου, του σιδήρου και του άνθρακα, βοηθώντας στην πρόληψη επέκτασης των «νεκρών ζωνών» στους ωκεανούς.
Η ομάδα των μικροβιολόγων Marc Mussmann και Alexander Loy, από το Κέντρο Μικροβιολογίας και Περιβαλλοντικών Συστημάτων Επιστήμης (CeMESS), ανακάλυψε ότι η αντίδραση μεταξύ υδροθείου και οξειδίων σιδήρου (Fe(III)) δεν είναι μόνο χημική, όπως θεωρούνταν μέχρι τώρα, αλλά και βιολογική. Τα MISO βακτήρια (από το Microbial Iron-Sulfide Oxidation) χρησιμοποιούν αυτή την αντίδραση για να παράγουν ενέργεια, οξειδώνοντας το υδρόθειο απευθείας σε θειικό άλας, παρακάμπτοντας ενδιάμεσα βήματα και λειτουργώντας πολύ πιο γρήγορα από τις καθαρά χημικές διεργασίες. «Αυτή η αντίδραση δεν είναι αποκλειστικά χημική. Τα μικρόβια την εκμεταλλεύονται για ανάπτυξη», δήλωσε ο Alexander Loy.
Σε περιβάλλοντα χωρίς οξυγόνο, όπως ιζήματα ωκεανών, υγροτόπους και υπόγεια ύδατα, άλλα μικρόβια παράγουν υδρόθειο – ένα αέριο που σκοτώνει θαλάσσια ζωή και δημιουργεί νεκρές ζώνες. Τα MISO βακτήρια το εξουδετερώνουν, ενώ ταυτόχρονα δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα για ανάπτυξη, σαν μικροσκοπικά φυτά. Σύμφωνα με τη μελέτη, αυτή η διαδικασία μπορεί να ευθύνεται για έως και το 7% της παγκόσμιας οξείδωσης θείου σε θειικά άλατα στα θαλάσσια ιζήματα, τροφοδοτούμενη από σίδηρο που εισρέει από ποτάμια και λιωμένους παγετώνες.
Πειράματα σε εργαστήριο έδειξαν ότι τα MISO είναι ταχύτερα από τις χημικές αντιδράσεις, ενώ γενετικές αναλύσεις αποκάλυψαν ότι πολλά βακτήρια και αρχαία (archaea) σε όλο τον πλανήτη έχουν την ικανότητα αυτή. «Αυτή η ανακάλυψη δείχνει την μεταβολική ευφυΐα των μικροοργανισμών και τον απαραίτητο ρόλο τους στη διαμόρφωση των παγκόσμιων κύκλων στοιχείων», τόνισε ο Loy.
Η έρευνα, χρηματοδοτούμενη από το Αυστριακό Ταμείο Επιστημών (FWF) στο πλαίσιο του Cluster of Excellence «Microbiomes Drive Planetary Health», ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης. Σε έναν κόσμο όπου οι νεκρές ζώνες στους ωκεανούς επεκτείνονται λόγω ρύπων και υπερθέρμανσης, αυτά τα μικροσκοπικά «αναπνευστικά» όντα μπορεί να είναι οι αφανείς σωτήρες – αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι η ζωή στη Γη βασίζεται σε αόρατους συμμάχους βαθιά κάτω από την επιφάνεια. Η μελέτη, με επικεφαλής τον Song-Can Chen, επιβεβαιώνει: Οι μικροοργανισμοί δεν είναι μόνο επιβιώτες – είναι αρχιτέκτονες του πλανήτη μας!