Αρχαία Όλυμπος, Τουρκία: Ελληνικές Επιγραφές και Ψηφιδωτά Φωτίζουν την Πρωτοχριστιανική Ιστορία
Ένα Παράθυρο στον Χριστιανισμό του 5ου Αιώνα
Στην καρδιά της Λυκίας, στην περιοχή της Αττάλειας στη σημερινή Τουρκία, η αρχαία πόλη της Ολύμπου αποκαλύπτει θησαυρούς που φωτίζουν την ιστορία της. Μια πρόσφατη ανασκαφή, που δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουνίου 2025, έφερε στο φως εκπληκτικά ψηφιδωτά δάπεδα και ελληνικές επιγραφές στην Εκκλησία Νο. 1, προσφέροντας νέες αποδείξεις για την πρωτοχριστιανική κληρονομιά της περιοχής. Υπό την καθοδήγηση της αναπληρώτριας καθηγήτριας Δρ. Γκιοκτσέν Κουρτουλούς Οζτάσκιν από το Πανεπιστήμιο Παμούκαλε, η ανασκαφή αποκάλυψε έργα τέχνης του 5ου αιώνα μ.Χ., που αντικατοπτρίζουν τη θρησκευτική πίστη και την καλλιτεχνική κληρονομιά της Ολύμπου.
Τα Ψηφιδωτά: Ένας Καμβάς Γεωμετρίας και Συμβολισμού
Μέσα στην Εκκλησία Νο. 1, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν δάπεδα διακοσμημένα με περίπλοκα ψηφιδωτά, που συνδυάζουν γεωμετρικά μοτίβα και φυτικά σχέδια, όπως άνθη και κληματόφυλλα. Φτιαγμένα από μικρά κομμάτια χρωματιστής πέτρας και γυαλιού, αυτά τα έργα αποτελούν δείγμα της πρώιμης βυζαντινής αισθητικής, όπου ο συμβολισμός υπερείχε του ρεαλισμού. Ορισμένα ψηφιδωτά φέρουν ελληνικές επιγραφές με ονόματα δωρητών της εκκλησίας, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για την κοινωνική και θρησκευτική ζωή της εποχής.
Μια επιγραφή στην είσοδο της εκκλησίας ξεχωρίζει: «Μόνο όσοι βαδίζουν τον δίκαιο δρόμο μπορούν να εισέλθουν εδώ». Τοποθετημένη στο κατώφλι, υποδέχεται τους πιστούς, υπενθυμίζοντας την ιερότητα του χώρου και την πνευματική καθαρότητα. «Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η Όλυμπος ήταν μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Λυκίας σε ψηφιδωτά δάπεδα», σημειώνει η Δρ. Οζτάσκιν.
Η Όλυμπος: Μια Πόλη με Ιστορία Αιώνων
Ιδρυμένη κατά την Ελληνιστική περίοδο, η Όλυμπος άκμασε κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή εποχή, αποτελώντας θρησκευτικό και εμπορικό κέντρο. Οι ανασκαφές των τελευταίων τεσσάρων ετών αποκάλυψαν το Επισκοπικό Παλάτι, μνημειώδεις τάφους, μια ρωμαϊκή γέφυρα και βυζαντινές κατοικίες. Μια οικιστική περιοχή, αρχικά ρωμαϊκό νεκροταφείο, μετατράπηκε σε κατοικίες λόγω πληθυσμιακής αύξησης. Ένα κτίριο του 5ου αιώνα, κατεστραμμένο από πυρκαγιά τον 6ο αιώνα, ξαναχτίστηκε με την ίδια διάταξη, δείχνοντας τη συνέχεια της ζωής στην πόλη.
Μια Πλούσια Καλλιτεχνική Παράδοση
Τα ψηφιδωτά της Ολύμπου εντάσσονται στη βυζαντινή τέχνη, που άνθισε από τον 4ο έως τον 8ο αιώνα στη Μεσόγειο. Τα γεωμετρικά και φυτικά μοτίβα ήταν δημοφιλή σε χριστιανικούς χώρους, αποφεύγοντας την απεικόνιση ιερών μορφών σε δάπεδα. Παρόμοια ψηφιδωτά βρέθηκαν στο Μαδάμπα της Ιορδανίας και τη Ραβέννα της Ιταλίας, υποδεικνύοντας μια κοινή καλλιτεχνική γλώσσα. Η Όλυμπος ξεχωρίζει για την ποιότητα των ψηφιδωτών της, με ευρήματα από το 2017, 2022 και 2023 να ενισχύουν αυτή την εικόνα. Το 2024, ένας μεγάλος πίθος από οικιστική περιοχή μεταφέρθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αττάλειας.
Το Μέλλον των Ανασκαφών
Οι ανασκαφές συνεχίζονται, με το 2025 να περιλαμβάνει έρευνες στο δυτικό νεκροταφείο, έναν κεντρικό ναό, το Επισκοπικό Παλάτι και την Εκκλησία Νο. 3. Η ομάδα σχεδιάζει να ολοκληρώσει τον βόρειο τομέα μέσα σε δύο χρόνια, πριν επεκταθεί στον νότιο. Πρόσφατες λίθινες προσόψεις υποδηλώνουν την ύπαρξη ναού, που μπορεί να αποκαλύψει περισσότερα για τη θρησκευτική ζωή.
Η Σημασία των Ευρημάτων
Τα ψηφιδωτά της Εκκλησίας Νο. 1 είναι μαρτυρίες της πνευματικής και κοινωνικής ζωής της Ολύμπου. Η επιγραφή «Μόνο όσοι βαδίζουν τον δίκαιο δρόμο» αντικατοπτρίζει χριστιανικές αξίες, ενώ οι δωρητές υποδεικνύουν τη σημασία της κοινοτικής στήριξης. Τα ευρήματα ενισχύουν την κατανόηση της μετάβασης από τη ρωμαϊκή στη βυζαντινή εποχή και της εξέλιξης της χριστιανικής τέχνης.
Η Ελλάδα, με τη βυζαντινή κληρονομιά της βρίσκεται παντού. Αυτές οι ανακαλύψεις μας συνδέουν με έναν κόσμο πίστης και τέχνης, που συνεχίζει να εμπνέει.
