Φανταστείτε έναν παγετωνικό Γερμανικό τοπίο: Από τη μια, τεράστια μαμούθ με πυκνό, μάλλινο τρίχωμα βόσκουν σε παγωμένες πεδιάδες, και από την άλλη, ιπποπόταμοι –αυτοί οι θερμοφιλικοί γίγαντες των αφρικανικών ποταμών– βυθίζονται σε ζεστά, ρηχά νερά ενός ποταμού. Ακούγεται απίθανο; Κι όμως, νέα έρευνα αποδεικνύει ότι αυτή η «ασυνήθιστη» συνύπαρξη ήταν πραγματικότητα πριν από 47.000 έως 31.000 χρόνια, βαθιά μέσα στην τελευταία Εποχή των Παγετώνων. Στον Άνω Ρήνο της Γερμανίας, ιπποπόταμοι επιβίωσαν δεκάδες χιλιάδες χρόνια περισσότερο από ό,τι πιστεύαμε, μοιραζόμενοι το περιβάλλον με ψυχροπροσαρμοσμένα θηρία όπως μαμούθ και μάλλινα ρινόκερα. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 26 Οκτωβρίου 2025 στο περιοδικό Current Biology, από διεθνή ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, βασίστηκε σε αρχαίο DNA και ραδιενεργό χρονολόγηση οστών, ανατρέποντας την παλαιοντολογική βιβλιογραφία και αποκαλύπτοντας ένα κλίμα πιο ποικίλο και «ζεστό» από ό,τι φανταζόμασταν.
Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι ιπποπόταμοι εξαφανίστηκαν από την κεντρική Ευρώπη γύρω στα 115.000 χρόνια πριν, με την έναρξη του ψυχρού Weichselian παγετώδους. Ωστόσο, η ανάλυση οστών από τον Άνω Ρήνο –μια γεωλογικά ενεργή κοιλάδα στη νοτιοδυτική Γερμανία– έδειξε ότι αυτοί οι ημιυδρόβιοι γίγαντες έζησαν εκεί μέχρι τα μέσα της τελευταίας παγετώδους φάσης. Η ομάδα, σε συνεργασία με το Reiss-Engelhorn-Museen στο Μανχάιμ και το Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie, εξέτασε δείγματα από μουσεία και ανασκαφές, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές όπως η γεωχρονολόγηση αμινοξέων και η γονιδιακή ανάλυση. «Τα οστά διατηρήθηκαν εκπληκτικά καλά, επιτρέποντας ακριβή χρονολόγηση», δήλωσε ο Ronny Friedrich, ειδικός στην ηλικιοδότηση, υπογραμμίζοντας ότι τα ιπποπόταμοι ανήκαν στο ίδιο είδος με τους σύγχρονους αφρικανικούς (Hippopotamus amphibius), αλλά με εξαιρετικά χαμηλή γενετική ποικιλότητα – σημάδι ενός μικρού, απομονωμένου πληθυσμού, ίσως λίγων εκατοντάδων ατόμων.
Τι έκανε δυνατή αυτή την επιβίωση; Ο Άνω Ρήνος, ως ενεργό ρήγμα, δημιουργούσε «μικροκλίματα»: Ήπιες φάσεις (interstadials) με υψηλότερες θερμοκρασίες και μη παγωμένους ποταμούς επέτρεψαν στους ιπποπόταμους να βρουν καταφύγιο σε βάλτους και δάση, τρέφοντας με καλάμια και γρασίδια. Ταυτόχρονα, μαμούθ και μάλλινα ρινόκερα βόσκαν σε κοντινές τυρφώδεις εκτάσεις, αποδεικνύοντας ότι η Ευρώπη δεν ήταν ένας ομοιόμορφος πάγος, αλλά ένα παζλ ποικίλων βιωμάτων. «Δεν εξαφανίστηκαν οι ιπποπόταμοι στο τέλος της τελευταίας διαστάδιο, όπως νομίζαμε – πρέπει να επανεξετάσουμε άλλα ευρωπαϊκά οστά», σχολιάζει ο πρώτος συγγραφέας Patrick Arnold, καλώντας σε νέες αναλύσεις. Στο Reiss-Engelhorn-Museen, μια ανακατασκευή ιπποπόταμου «συναντά» σκελετό μαμούθ, δίνοντας σάρκα και οστά σε αυτή την απροσδόκητη συνύπαρξη.
| Χρονολογία | Είδος | Περιβάλλον | Σημασία |
| 47.000-31.000 ετών πριν | Ιπποπόταμοι | Ζεστά βάλτα ποταμού | Επιβίωση σε ήπιες φάσεις παγετώδους |
| Ίδια περίοδος | Μαμούθ & Μάλλινα ρινόκερα | Παγωμένες πεδιάδες | Συνύπαρξη θερμών-ψυχρών ειδών |
| >115.000 ετών πριν | Παλαιότεροι ιπποπόταμοι | Κεντρική Ευρώπη | Παλιά (λανθασμένη) εκτίμηση εξαφάνισης |
Αυτή η ανακάλυψη δεν είναι απλώς παλαιοντολογική έκπληξη – έχει ευρύτερες επιπτώσεις. Αποκαλύπτει ότι η κλιματική ποικιλία κατά την MIS3 φάση (Marine Isotope Stage 3) ήταν πιο δραματική, με τοπικές «ζεστές» ζώνες να λειτουργούν ως καταφύγια για θερμοφιλικά είδη. Αυτό μπορεί να ενημερώσει μοντέλα κλιματικής αλλαγής σήμερα: Πώς θα επιβιώσουν τα είδη σε ταχείες διακυμάνσεις; Επιπλέον, η χαμηλή γενετική ποικιλότητα υπογραμμίζει κινδύνους για απομονωμένους πληθυσμούς, ένα μάθημα για τη βιοποικιλότητα. Ο επικεφαλής Wilfried Rosendahl, διευθυντής του μουσείου, δηλώνει πεπεισμένος: «Η έρευνα της Εποχής των Παγετώνων κρύβει ακόμα πολλά μυστικά».
Με αυτή την έρευνα, η Εποχή των Παγετώνων γίνεται πιο «ζεστή» και ανθρώπινη – ένας κόσμος όπου η ζωή προσαρμόζεται σε ακραίες συνθήκες. Ίσως, τελικά, οι ιπποπόταμοι να μας διδάσκουν ότι ακόμα και στον πάγο, υπάρχει χώρος για ζεστασιά και ποικιλία.
PHOTO: pexels-minan