Σε μια εξέλιξη που αναμένεται να επηρεάσει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης (HoR), Ακίλα Σάλεχ, δήλωσε ότι το μνημόνιο κατανόησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης του 2019 για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών είναι νομικά άκυρο και μη δεσμευτικό για τη χώρα του.
Η δήλωση έγινε σε αποκλειστική συνέντευξη στο Λιβυκό Πρακτορείο Ειδήσεων (LANA) και δημοσιοποιήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2025, προκαλώντας άμεσες αντιδράσεις σε Ελλάδα, Αίγυπτο και Τουρκία.
Γιατί θεωρείται άκυρο το μνημόνιο;
Ο Σάλεχ εξήγησε ότι η συμφωνία υπογράφηκε από την τότε Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) υπό τον Φάγεζ αλ-Σάρατζ, αλλά ποτέ δεν παρουσιάστηκε ούτε εγκρίθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, που είναι η μόνη αρμόδια αρχή για την κύρωση διεθνών συμφωνιών σύμφωνα με το λιβυκό σύνταγμα.
«Η συμφωνία αυτή δεν έχει νομική ισχύ, καθώς δεν επικυρώθηκε από τη νομοθετική εξουσία», τόνισε, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση Σάρατζ δεν είχε λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
Το μνημόνιο του 2019 είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, καθώς αγνοούσε τα δικαιώματα ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και η Ρόδος, δημιουργώντας μια «θαλάσσια γέφυρα» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
Ανοίγει πόρτα για νέες διαπραγματεύσεις
Παρά την ακύρωση, ο Σάλεχ δεν απέκλεισε συνεργασία με την Τουρκία. Αντίθετα, μίλησε για νέα ευκαιρία για τη Λιβύη να επαναπροσδιορίσει τις θαλάσσιες ζώνες της μέσω πολυμερών διαπραγματεύσεων που θα περιλαμβάνουν Ελλάδα, Αίγυπτο και Τουρκία.
«Το επόμενο στάδιο πρέπει να είναι συνεννοήσεις, όχι συγκρούσεις. Η κυριαρχία στα χωρικά μας ύδατα είναι κόκκινη γραμμή», υπογράμμισε, τονίζοντας ότι η Ελλάδα αρχικά αντέδρασε έντονα αλλά πλέον δείχνει διαλλακτικότητα, ενώ η Αίγυπτος ήταν από την αρχή αντίθετη.
Χάρτης με τις ανταγωνιστικές διεκδικήσεις θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων Ελλάδας, Τουρκίας, Λιβύης και Αιγύπτου.
Ο Λίβυος αξιωματούχος δεν είναι κατά μιας συμφωνίας με την Άγκυρα, αλλά αυτή πρέπει να μελετηθεί από ειδικούς, να εγκριθεί από νόμιμη κυβέρνηση και να κυρωθεί από τη Βουλή.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα και την περιοχή;
Η δήλωση έρχεται λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη Σάλεχ στην Αθήνα, όπου συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και άλλους αξιωματούχους. Η Ελλάδα θεωρεί το μνημόνιο παράνομο από το 2019 και έχει καταθέσει σχετικές ενστάσεις στον ΟΗΕ.
Η εξέλιξη ενισχύει τη θέση της Αθήνας και του Καΐρου, που βλέπουν ευκαιρία για νέες οριοθετήσεις που σέβονται το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Παράλληλα, ανοίγει παράθυρο διαλόγου με την Τουρκία, σε μια περίοδο που οι περιφερειακές εντάσεις παραμένουν υψηλές λόγω έρευνας υδρογονανθράκων.
Η Λιβύη, διαιρεμένη πολιτικά από το 2014, ψάχνει ενιαία φωνή σε εξωτερικά θέματα. Ο Σάλεχ, που ελέγχει τη Βουλή στην ανατολική Λιβύη και συνεργάζεται με τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, τονίζει ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα και όχι προσωπικά.
Οι εξελίξεις είναι ρευστές και παρακολουθούνται στενά από Αθήνα, Κάιρο και Άγκυρα. Η δήλωση Σάλεχ μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για αποκλιμάκωση, αρκεί να ακολουθήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο.