Ύπνος στο Αριστερό Πλευρό: Το Εξελικτικό Μυστικό των Γατών για Επιβίωση
Οι γάτες, αυτά τα μυστηριώδη πλάσματα που κλέβουν την καρδιά μας με τις χαριτωμένες τους συνήθειες, φαίνεται να κρύβουν έναν άσο στο μανίκι τους όταν κουλουριάζονται για τον ύπνο τους. Μια πρωτοποριακή έρευνα αποκαλύπτει ότι οι γάτες προτιμούν να κοιμούνται στο αριστερό τους πλευρό, μια συνήθεια που δεν είναι απλώς θέμα άνεσης, αλλά μια εξελικτική στρατηγική επιβίωσης. Πώς συνδέεται αυτή η φαινομενικά ασήμαντη προτίμηση με την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν απειλές; Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλό τους και στην ένστικτη επιβίωσης που τις καθοδηγεί.
Μια Ανακάλυψη από το YouTube
Μια διεθνής ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Μπάρι Άλντο Μόρο στην Ιταλία, το Ruhr-Universität Bochum στη Γερμανία, το Πανεπιστήμιο του Πρίγκιπα Εδουάρδου στον Καναδά και άλλους συνεργάτες ανέλυσε 408 βίντεο από το YouTube, που έδειχναν γάτες να κοιμούνται ξεκάθαρα στη μία ή την άλλη πλευρά για τουλάχιστον δέκα δευτερόλεπτα. Το αποτέλεσμα; Το 65,1% των γατών (266 από τις 408) κοιμόταν στο αριστερό πλευρό, έναντι μόλις 34,8% στο δεξί, αποκαλύπτοντας μια στατιστικά σημαντική προτίμηση. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουνίου 2025, υποδηλώνει ότι αυτή η ασυμμετρία δεν είναι τυχαία, αλλά μια βαθιά ριζωμένη βιολογική στρατηγική.
Ο Ρόλος του Εγκεφάλου
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Δρ. Sevim Isparta και τον Καθηγητή Onur Güntürkün, εξηγούν ότι η προτίμηση για το αριστερό πλευρό συνδέεται με την οργάνωση του εγκεφάλου των θηλαστικών. Όταν μια γάτα κοιμάται στο αριστερό της πλευρό, το αριστερό της μάτι—που συνδέεται με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου—έχει ανεμπόδιστη θέα προς τα κάτω, την πιο πιθανή κατεύθυνση από την οποία μπορεί να προσεγγίσει ένας θηρευτής ή θήραμα. Το δεξί ημισφαίριο, που ειδικεύεται στην επεξεργασία απειλών, τη χωρική επίγνωση και τον συντονισμό γρήγορων κινήσεων διαφυγής, ενεργοποιείται άμεσα κατά το ξύπνημα, δίνοντας στη γάτα ένα κρίσιμο πλεονέκτημα σε καταστάσεις ζωής ή θανάτου. «Οι ασυμμετρίες στη συμπεριφορά μπορούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα, επειδή τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου ειδικεύονται σε διαφορετικά καθήκοντα», εξηγεί ο Güntürkün.
Οι γάτες, που κοιμούνται 12 έως 16 ώρες την ημέρα, συχνά επιλέγουν υπερυψωμένες θέσεις—όπως ράφια, καναπέδες ή κλαδιά δέντρων—όπου οι θηρευτές μπορούν να τις προσεγγίσουν μόνο από κάτω. Η αριστερή θέση ύπνου εξασφαλίζει ότι το αριστερό οπτικό πεδίο, που συνδέεται με το δεξί ημισφαίριο, παραμένει ανοιχτό, επιτρέποντας ταχύτερη αντίδραση σε πιθανές απειλές. Αυτή η προσαρμογή φαίνεται να είναι αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών εξέλιξης, καθώς οι γάτες είναι ταυτόχρονα θηρευτές και θηράματα στη φύση.
Πέρα από την Άνεση
Η έρευνα εξέτασε και άλλες πιθανές εξηγήσεις για αυτή την προτίμηση. Για παράδειγμα, οι έγκυες αγελάδες δείχνουν παρόμοια προτίμηση για το αριστερό πλευρό, με 56% να κοιμούνται σε αυτή τη θέση, αλλά αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει το φαινόμενο στις γάτες, καθώς τα βίντεο δεν παρείχαν πληροφορίες για το φύλο ή την κατάσταση εγκυμοσύνης. Επιπλέον, ενώ το 78% των γατών δείχνει προτίμηση για το δεξί ή το αριστερό πόδι, αυτές οι ατομικές ασυμμετρίες δεν εξηγούν το σταθερό μοτίβο σε επίπεδο πληθυσμού. Η μελέτη κατέληξε ότι η προτίμηση για το αριστερό πλευρό είναι μια εξελικτική προσαρμογή που ενισχύει την επιβίωση, ανεξάρτητα από ατομικές παραλλαγές.
Η Ελλάδα και οι Γάτες: Μια Απροσδόκητη Σύνδεση
Η έρευνα αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, όπου οι γάτες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του τοπίου, από τα σοκάκια της Σαντορίνης μέχρι τις αυλές των χωριών. Οι ελληνικές αδέσποτες γάτες, γνωστές για την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά τους, φαίνεται να μοιράζονται αυτή την έμφυτη στρατηγική επιβίωσης. Παρατηρήσεις από φιλόζωους στην Ελλάδα δείχνουν ότι οι γάτες συχνά επιλέγουν υπερυψωμένες θέσεις, όπως τοίχους ή ταράτσες, για να κοιμηθούν, ενισχύοντας την ιδέα ότι η αριστερή θέση ύπνου τις βοηθά να παραμένουν σε εγρήγορση για πιθανούς κινδύνους, όπως αδέσποτα σκυλιά ή άλλες απειλές.
Μια Ματιά στο Μέλλον
Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της συμπεριφοράς των γατών και της εξελικτικής βιολογίας. Οι ερευνητές προτείνουν ότι η μελέτη των ασυμμετριών στη συμπεριφορά μπορεί να αποκαλύψει περισσότερα για το πώς τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, έχουν αναπτύξει εξειδικευμένες νευρολογικές λειτουργίες για να αντιμετωπίσουν περιβαλλοντικές προκλήσεις. «Η προτίμηση των γατών για το αριστερό πλευρό αντικατοπτρίζει ευρύτερες βιολογικές αρχές που παρατηρούνται σε πολλά είδη», σημειώνει η Δρ. Isparta.
Η μελέτη όχι μόνο φωτίζει τη συμπεριφορά των γατών, αλλά μας υπενθυμίζει τη σύνθετη σχέση μεταξύ εγκεφάλου, συμπεριφοράς και επιβίωσης. Την επόμενη φορά που θα δείτε τη γάτα σας κουλουριασμένη στο αριστερό της πλευρό, να θυμάστε: δεν είναι απλώς μια χαριτωμένη στάση, αλλά ένας αρχαίος μηχανισμός που κρατά τους φίλους μας σε εγρήγορση, ακόμα και στον ύπνο τους.
