Η Νέα Ζηλανδία είναι γνωστή για τα μοναδικά της πουλιά και την απουσία χερσαίων θηλαστικών, εκτός από νυχτερίδες και θαλάσσια ζώα, πριν την έλευση των ανθρώπων. Οι επιστήμονες πίστευαν για δεκαετίες ότι το νησί, αποκομμένο από την αρχαία υπερήπειρο της Γονδβάνας πριν από περίπου 80 εκατομμύρια χρόνια, ήταν ένα καταφύγιο αποκλειστικά για πτηνά. Όμως, μια εκπληκτική ανακάλυψη στην περιοχή Σεντ Μπάθανς (Saint Bathans) στην Κεντρική Οτάγκο ανέτρεψε αυτή την ιδέα. Το «Θηλαστικό των Αγίων Βαθάνων», ένα μικρό, πρωτόγονο πλάσμα που έζησε πριν από 16 έως 19 εκατομμύρια χρόνια, αποκάλυψε ότι η ιστορία της ζωής στη Νέα Ζηλανδία είναι πολύ πιο πλούσια και πολύπλοκη από ό,τι φανταζόμασταν.
Η Ανακάλυψη: Μικρά Οστά, Μεγάλη Αποκάλυψη
Το 1978, κοντά στον ποταμό Μανουερίκια στην περιοχή Σεντ Μπάθανς, οι επιστήμονες εντόπισαν απολιθώματα σε μια αρχαία λιμναία περιοχή, γνωστή ως Σχηματισμός Μπάννοκμπερν. Από το 2001, ομάδες παλαιοντολόγων, όπως ο Trevor Worthy από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας και ο Alan Tennyson από το Μουσείο Te Papa, ξεκίνησαν εντατικές έρευνες. Ανάμεσα στα οστά ψαριών, ερπετών και πουλιών, βρέθηκαν τρία μικροσκοπικά ευρήματα: δύο θραύσματα από κάτω σαγόνια και ένα μηριαίο οστό. Αυτά ανήκαν σε ένα άγνωστο μέχρι τότε χερσαίο θηλαστικό, το πρώτο του είδους του που ανακαλύφθηκε στη Νέα Ζηλανδία, πέρα από νυχτερίδες ή θαλάσσια θηλαστικά.
Η ανακάλυψη δημοσιεύτηκε το 2006 στο έγκριτο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS). Το θηλαστικό, με μέγεθος ποντικιού ή μικρού αρουραίου, είχε μακρύ, λεπτό κεφάλι, πιθανώς μακριά γλώσσα και περπατούσε με έναν ελαφρώς αδέξιο τρόπο, παρόμοιο με τα σημερινά μονοτρήματα, όπως η έχιδνα.
Ποιο Ήταν το Θηλαστικό των Αγίων Βαθάνων;
Αυτό το μικρό πλάσμα δεν ήταν ούτε πλακούντιο (όπως οι άνθρωποι ή τα σκυλιά) ούτε μαρσιποφόρο (όπως τα καγκουρό). Ανήκε σε μια αρχαία κατηγορία θηλαστικών, πιο εξελιγμένη από τα μονοτρήματα αλλά πιο πρωτόγονη από άλλα γνωστά είδη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ήταν απόγονος θηλαστικών που ζούσαν όταν η Νέα Ζηλανδία ήταν ακόμα συνδεδεμένη με την Ανταρκτική και την Αυστραλία. Πιθανότατα τρεφόταν με έντομα και ζούσε σε δάση ή κοντά σε λίμνες, μαζί με κροκόδειλους, χελώνες και αρχαία πουλιά, όπως φλαμίνγκο και ο γιγάντιος παπαγάλος «Squawkzilla».
Γιατί Είναι Σημαντική η Ανακάλυψη;
Η εύρεση του Θηλαστικού των Αγίων Βαθάνων άλλαξε ριζικά την εικόνα που είχαμε για τη Νέα Ζηλανδία. Μέχρι τότε, πιστεύαμε ότι τα πουλιά κυριάρχησαν επειδή δεν υπήρχαν χερσαία θηλαστικά για να τα ανταγωνιστούν. Όμως, αυτό το μικρό πλάσμα δείχνει ότι υπήρχαν θηλαστικά, έστω μικρά, που ζούσαν δίπλα στα πουλιά. Αυτό αποδεικνύει ότι η εξέλιξη στη Νέα Ζηλανδία ήταν πιο δυναμική και πολύπλοκη.
Επιπλέον, η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι η Νέα Ζηλανδία δεν βυθίστηκε πλήρως πριν από 25-30 εκατομμύρια χρόνια, όπως πίστευαν ορισμένοι, αλλά παρέμεινε αρκετά πάνω από το νερό για να φιλοξενήσει τέτοια είδη. Το θηλαστικό πιθανότατα εξαφανίστηκε λόγω κλιματικών αλλαγών, όπως η ψύξη και η ξηρασία που ακολούθησαν, αφήνοντας τα πουλιά να κυριαρχήσουν.
Τι Μας Διδάσκει Σήμερα;
Το Θηλαστικό των Αγίων Βαθάνων ανοίγει ένα παράθυρο στο μακρινό παρελθόν της Νέας Ζηλανδίας. Δείχνει ότι το νησί είχε μια πιο πλούσια ιστορία ζωής από ό,τι νομίζαμε. Τα οστά του, που εκτίθενται στο Μουσείο Te Papa, μας υπενθυμίζουν πόσο εύθραυστα είναι τα οικοσυστήματα. Όπως η κλιματική αλλαγή εξαφάνισε αυτό το θηλαστικό, έτσι μπορεί να απειλήσει και τα σημερινά είδη, όπως το kākāpō ή τις νυχτερίδες της Νέας Ζηλανδίας.
Με τις έρευνες να συνεχίζονται, οι επιστήμονες ελπίζουν να βρουν περισσότερα στοιχεία για να κατανοήσουν καλύτερα αυτό το χαμένο κεφάλαιο της ιστορίας. Το Θηλαστικό των Αγίων Βαθάνων δεν είναι απλώς ένα απολίθωμα – είναι η απόδειξη ότι η φύση κρύβει ακόμα μυστικά που περιμένουν να αποκαλυφθούν.
.