Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε στα 32 του, το 323 π.Χ., αλλά η σκιά του εξακολουθεί να καλύπτει τον πλανήτη 2.350 χρόνια μετά. Δεν ήταν απλώς ένας κατακτητής· ήταν ένας πολιτισμικός «σεισμός» που άλλαξε για πάντα την ιστορία της Ευρασίας και της Αφρικής. Ιδού πέντε τρόποι με τους οποίους η επιρροή του είναι πολύ μεγαλύτερη και βαθύτερη απ’ όσο συνήθως διδασκόμαστε στο σχολείο – τεκμηριωμένα από σύγχρονες αρχαιολογικές και ιστορικές έρευνες.
- Δημιούργησε την πρώτη «παγκοσμιοποιημένη» εποχή (Ελληνιστική περίοδος)
Από την Αίγυπτο μέχρι την Ινδία ιδρύθηκαν πάνω από 70 πόλεις με το όνομά του (Αλεξάνδρειες). Η σημαντικότερη, η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, έγινε το μεγαλύτερο εμπορικό και πνευματικό κέντρο του τότε κόσμου για 600 χρόνια. Η Βιβλιοθήκη της (που κάηκε αργότερα) είχε 700.000 παπύρους – το πρώτο «Google» της ιστορίας. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Oxford Centre for Hellenistic Studies, 2023), η ελληνιστική περίοδος ήταν η πρώτη φορά που ελληνική γλώσσα, τέχνη και επιστήμη έγιναν «κοινή γλώσσα» από τη Σικελία μέχρι το Αφγανιστάν. - Η ελληνική έγινε η «αγγλική» της αρχαιότητας
Η κοινή ελληνική (Koine) παρέμεινε η επίσημη γλώσσα της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ. – δηλαδή 900 χρόνια μετά τον θάνατό του. Η Καινή Διαθήκη γράφτηκε στα ελληνικά του Αλεξάνδρου, όχι στα αττικά του Περικλή. Ακόμα και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες μιλούσαν ελληνικά στις ανατολικές επαρχίες τους. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (2024) δείχνει ότι πάνω από 150.000 επιγραφές από την εποχή εκείνη είναι στα ελληνικά – περισσότερες από κάθε άλλη γλώσσα μέχρι την εποχή του Καρλομάγνου. - Διέδωσε την ελληνική επιστήμη και δημιούργησε την «αλεξανδρινή σχολή»
Ο Ευκλείδης, ο Αρχιμήδης, ο Ερατοσθένης (που μέτρησε την περίμετρο της Γης με ακρίβεια 99%), ο Ίππαρχος (πατέρας της τριγωνομετρίας), ο Ηρόφιλος (που έκανε την πρώτη δημόσια ανατομία) – όλοι εργάστηκαν στην Αλεξάνδρεια που ίδρυσε ο Αλέξανδρος. Η UNESCO αναγνώρισε το 2022 ότι η ελληνιστική Αλεξάνδρεια ήταν το πρώτο παγκόσμιο ερευνητικό κέντρο της ιστορίας. - Άλλαξε τη ροή του παγκόσμιου εμπορίου για 2.000 χρόνια
Οι εκστρατείες του άνοιξαν τον «δρόμο του μεταξιού» πριν καν υπάρξει επίσημα. Ελληνικά νομίσματα με το κεφάλι του Αλεξάνδρου έχουν βρεθεί μέχρι το Βιετνάμ και τη Σρι Λάνκα (αρχαιολογική ανασκαφή Ταμίλ Ναντού, Ινδία, 2023). Το εμπόριο μπαχαρικών, μεταξιού, ελεφαντόδοντου και πολύτιμων λίθων από την Ινδία προς τη Δύση ξεκίνησε μαζικά μετά τις εκστρατείες του. - Έγινε ο «πρώτος παγκόσμιος ήρωας» – ακόμα και για τους εχθρούς του
- Στην Περσία έγινε ήρωας του εθνικού έπους (Σαχναμέ του Φιρντουσί)
- Στην Αίγυπτο λατρεύτηκε ως φαραώ και γιος του Άμμωνα Δία
- Στο Ισλάμ θεωρείται ο «Δουλ-Καρνάιν» (ο δίκαιος βασιλιάς με τα δύο κέρατα) του Κορανίου
- Στην Ινδία υπάρχουν φυλές που μέχρι σήμερα ισχυρίζονται ότι κατάγονται από τους στρατιώτες του
- Στη Δύση, από τον Καίσαρα μέχρι τον Ναπολέοντα και τον Πάπα Ιούλιο Β’, όλοι ήθελαν να συγκριθούν μαζί του
Η κληρονομιά του δεν είναι μόνο τα χιλιόμετρα που κατέκτησε, αλλά το ότι έκανε τον κόσμο να μιλάει, να σκέφτεται και να εμπορεύεται με έναν κοινό κώδικα για αιώνες. Όπως γράφει ο καθηγητής Ian Worthington (University of Missouri, 2024):
«Ο Αλέξανδρος δεν κατέκτησε απλώς εδάφη. Κατέκτησε τον χρόνο. Χωρίς αυτόν, ο δυτικός και ο ανατολικός πολιτισμός μπορεί να μην είχαν συναντηθεί ποτέ με τέτοιο τρόπο – και ο κόσμος μας θα ήταν εντελώς διαφορετικός».
