Κοινή Χημική Χημική Ουσία Στον Αέρα Μπορεί Να Αυξάνει Τον Κίνδυνο Πάρκινσον – Τι Αποκαλύπτει Μελέτη-Μαμούθ

Σε μια εποχή όπου ο αέρας που αναπνέουμε μπορεί να κρύβει απειλές πέρα από την κλιματική αλλαγή, νέα έρευνα βάζει στο εδώλιο μια κοινή βιομηχανική χημική ουσία: Το τριχλωροαιθυλένιο (TCE), ένας διαλύτης που χρησιμοποιείται σε καθαρισμούς μετάλλων και ξηρούς καθαρισμούς, φαίνεται να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο νόσου Πάρκινσον σε μεγαλύτερους ενήλικες. Δημοσιευμένη στις 1 Οκτωβρίου 2025 στο περιοδικό Neurology της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας, η μελέτη εξέτασε πάνω από 1,1 εκατομμύριο άτομα και βρήκε ότι όσοι ζουν σε περιοχές με υψηλότερα επίπεδα TCE στον ατμοσφαιρικό αέρα αντιμετωπίζουν 10% μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν με Πάρκινσον –ένα ποσοστό που, παρόλο μικρό, ενισχύει την υπόθεση ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν κρίσιμο ρόλο στην επιδημία της νόσου.

Φανταστείτε: Το TCE, απαγορευμένο από το 2024 για πολλές χρήσεις από την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ (EPA), εξακολουθεί να “στοιχειώνει” τον αέρα, το έδαφος και το νερό σε ολόκληρη τη χώρα, ιδίως στη “Ζώνη Ρευστότητας” (Rust Belt) και μικρότερες βιομηχανικές εστίες. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Δρ Brittany Krzyzanowski από το Barrow Neurological Institute στο Φοίνιξ, χρησιμοποίησαν λεπτομερή δεδομένα ZIP+4 (υπερ-τοπικούς ταχυδρομικούς κώδικες) και στοιχεία ατμοσφαιρικής ρύπανσης από το 2002 για να εκτιμήσουν την μακροχρόνια έκθεση. Από τους 221.789 ασθενείς με Πάρκινσον (ηλικίας άνω των 65 ετών), όσοι έμεναν σε περιοχές με τα υψηλότερα επίπεδα TCE είχαν 10% υψηλότερο σχετικό κίνδυνο (RR 1.10, 95% CI 1.08-1.13) σε σύγκριση με όσους ζούσαν σε “καθαρές” ζώνες –μια σχέση δοσοεξαρτώμενη, δηλαδή όσο μεγαλύτερη η έκθεση, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος.

Η νόσος Πάρκινσον, που πλήττει περίπου 1 εκατομμύριο Αμερικανούς και εκατομμύρια παγκοσμίως, χαρακτηρίζεται από τρέμουλο, δυσκαμψία και απώλεια κινητικότητας, λόγω καταστροφής ντοπαμινεργικών νευρώνων στον εγκέφαλο. Παρόλο που η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη, μελέτες δείχνουν ότι το 90% των περιπτώσεων οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως τοξίνες. Το TCE, γνωστό από παλαιότερες έρευνες για επαγγελματική έκθεση (π.χ. σε εργάτες βιομηχανιών), φαίνεται να διαπερνά τον ατμοσφαιρικό αέρα και να εισέρχεται στα σπίτια μέσω αερίων εισβολών, προκαλώντας νευροτοξικότητα. “Σε αυτή τη μαζική πανεθνική μελέτη ηλικιωμένων, η μακροχρόνια έκθεση σε TCE στον εξωτερικό αέρα συνδέεται με μικρή αλλά μετρήσιμη αύξηση του κινδύνου Πάρκινσον”, δήλωσε η Krzyzanowski, τονίζοντας ότι η έρευνα εντοπίζει “hot spots” κοντά σε εκπομπές TCE για άμεσες παρεμβάσεις.

Η μελέτη, που χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ και ιδρύματα όπως το Kemper and Ethel Marley Foundation, συγκρίνει κάθε ασθενή με πέντε υγιείς ελέγχους, χρησιμοποιώντας δεδομένα Medicare για ακρίβεια. Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν: Δεν αποδεικνύει αιτιότητα, μόνο συσχέτιση. Περιορίζεται σε άτομα άνω των 65, αγνοώντας νεότερα περιστατικά, και βασίζεται σε εκτιμήσεις αέρα του 2002, χωρίς να λαμβάνει υπόψη εσωτερικές εκθέσεις ή ισότιμες τοξίνες όπως το περχλωροαιθυλένιο (PCE). Παρά ταύτα, ενισχύει προηγούμενες ενδείξεις από εργασίες του 2020 και 2023, που συνδέουν το TCE με βλάβη στα μιτοχόνδρια και συσσώρευση άλφα-συνοκλεΐνης –κλειδί στην Πάρκινσον.

Τι σημαίνει αυτό για εμάς; Το TCE, παρόλο την πρόσφατη απαγόρευση (που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2035), παραμένει “αόρατος” ρύπανσης, με υψηλότερα επίπεδα σε βιομηχανικές ζώνες. Οι ερευνητές καλούν για καθαρισμό μολυσμένων εδαφών, καλύτερη ρύθμιση και περαιτέρω έρευνες σε νεότερους πληθυσμούς. Σε μια εποχή που η Πάρκινσον αυξάνεται παγκοσμίως (πάνω από 10 εκατ. διαγνώσεις), αυτή η μελέτη θυμίζει: Ο αέρας μας δεν είναι αθώος. Ίσως τώρα, με στοιχεία από 1,1 εκατ. ζωές, να έρθει η ώρα για δράση –πριν ο “αόρατος εχθρός” χτυπήσει περισσότερες πόρτες.