Ο Ιωάννης Γιάννας, ο Έλληνας φυσικός χημικός και μηχανικός που άλλαξε για πάντα την ιατρική αντιμετώπιση των σοβαρών εγκαυμάτων με την εφεύρεση της τεχνητής επιδερμίδας, απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου σε ηλικία 90 ετών. Ως αγαπητό μέλος του Τμήματος Μηχανολογικής Μηχανικής του ΜΙΤ για σχεδόν 60 χρόνια, ο Γιάννας –γνωστός στους φίλους και συναδέλφους ως Γιάννι– έσωσε χιλιάδες ζωές μέσω των καινοτόμων ερευνών του στην αναγεννητική ιατρική, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην επιστήμη της βιομηχανικής.
«Ο καθηγητής Γιάννας ήταν ένας αγαπητός και διακεκριμένος συνάδελφος, δάσκαλος και μέντορας. Η επίδραση των εφευρέσεών του και η κληρονομιά του στον τομέα της βιομηχανικής ήταν τεράστια», δήλωσε ο Τζον Χαρτ, καθηγητής της τάξης του 1922 και διευθυντής του Τμήματος Μηχανολογικής Μηχανικής του ΜΙΤ, σε ανακοίνωση του ινστιτούτου.
Ο Γιάννας κατείχε θέσεις στο Τμήμα Μηχανολογικής Μηχανικής του ΜΙΤ και στο Κοινό Πρόγραμμα Υγείας και Τεχνολογίας Χάρβαρντ-ΜΙΤ. Το κύριο ερευνητικό του ενδιαφέρον καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του ήταν η διαδικασία της προκλημένης αναγέννησης οργάνων, με στόχο την αντικατάσταση σοβαρά τραυματισμένων ή τελικά παθολογικών οργάνων. Οι εργασίες του προώθησαν επίσης την κλινική χρήση κολλαγονικών σωλήνων για τη θεραπεία τραυμάτων περιφερικών νεύρων.
Από την Ελλάδα στο ΜΙΤ: Μια Ζωή Αφιερωμένη στην Καινοτομία
Γεννημένος στις 14 Απριλίου 1935 στην Ελλάδα, ο Ιωάννης Γιάννας μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να σπουδάσει. Απέκτησε πτυχίο Χημείας από το Harvard College το 1957, μεταπτυχιακό στην Χημική Μηχανική από το ΜΙΤ το 1959, καθώς και μεταπτυχιακό και διδακτορικό στη Φυσική Χημεία από το Πρίνστον το 1965 και 1966 αντίστοιχα. Από το 1966 εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό του ΜΙΤ, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του, εμπνέοντας γενιές φοιτητών και ερευνητών.
Η καριέρα του Γιάννα χαρακτηρίστηκε από μια ασταμάτητη δίψα για λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Το 1969, όταν ο εκλιπών Τζον Μπέρκ από το Massachusetts General Hospital τον προσέγγισε για συνεργασία, ο Γιάννας ξεναγήθηκε σε παιδιατρική μονάδα εγκαυμάτων. «Υπήρχε τεράστια ανθρώπινη δυστυχία μπροστά μου και ένιωσα ότι έπρεπε να κάνω κάτι γι’ αυτό», είχε δηλώσει αργότερα σε συνεντεύξεις. Αυτή η εμπειρία τον ώθησε να εστιάσει στην ανάπτυξη ενός υλικού που θα μπορούσε να αντικαταστήσει την κατεστραμμένη επιδερμίδα, σώζοντας ζωές από λοιμώξεις και αφυδάτωση.
Η Επανάσταση της Τεχνητής Επιδερμίδας: Μια «Αποτυχημένη» Πειραματική Ανακάλυψη
Το 1981, ο Γιάννας και ο Μπέρκ ανακοίνωσαν την επιτυχία τους: ένα υβριδικό υλικό που συνδύαζε ένα εξωτερικό φύλλο σιλικόνης με μια «σκαλωσιά» από μοριακά υλικά προερχόμενα από τένοντες αγελάδας και χόνδρο καρχαρία. Αυτό το «πλαίσιο» όχι μόνο προστάτευε από λοιμώξεις και αφυδάτωση, αλλά –σε μια απροσδόκητη ανακάλυψη– προκαλούσε την αναγέννηση υγιούς δέρματος από τα κύτταρα του ασθενούς. Πρόκειται για την πρώτη τεκμηριωμένη περίπτωση αναγέννησης οργάνου σε ενήλικες, κάτι που θεωρούνταν αδύνατο από την επιστημονική κοινότητα.
Η πατενταρισμένη εφεύρεση, γνωστή σήμερα ως Integra, χρησιμοποιείται ευρέως σε ασθενείς με εκτεταμένα εγκαύματα, πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις και χρόνιες πληγές, ιδιαίτερα σε διαβητικούς. Έχει σώσει χιλιάδες ζωές και έχει εμπνεύσει startups βασισμένες στις αρχές του Γιάννα για θεραπείες σε γόνατο, χόνδρο, οστό και μάτι.
Κληρονομιά: Βραβεία και Επιρροή στην Επιστήμη
Για τις ανακαλύψεις του, ο Γιάννας εκλέχθηκε μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής, της Εθνικής Αίθουσας των Εφευρετών και της Εθνικής Ακαδημίας Μηχανικών των ΗΠΑ. Ήταν επίσης επίτιμος εταίρος του Αμερικανικού Ινστιτούτου Ιατρικής και Βιοϊατρικής Μηχανικής. Οι εργασίες του έχουν παραχθεί από 28.761 φορές, σύμφωνα με το Google Scholar, και έχουν οδηγήσει σε τουλάχιστον τέσσερις εταιρείες τεχνολογίας.
Στην Ελλάδα, ο Γιάννας αναγνωρίστηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες εφευρέτες, με το Ellines.com να τον χαρακτηρίζει «τον άνθρωπο που εφηύρε την τεχνητή επιδερμίδα». Η είδηση του θανάτου του προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, ιδιαίτερα στην επιστημονική κοινότητα και στους Έλληνες της διασποράς.
Μια Ζωή που Αναγεννά
Ο θάνατος του Ιωάννη Γιάννα σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής στην αναγεννητική ιατρική, αλλά η κληρονομιά του ζει μέσα από τις ζωές που έσωσε και τις καινοτομίες που ενέπνευσε. Από τα εργαστήρια του ΜΙΤ μέχρι τις μονάδες εγκαυμάτων παγκοσμίως, η δουλειά του υπενθυμίζει ότι η επιστήμη μπορεί να θεραπεύει όχι μόνο σώματα, αλλά και ελπίδες. Σήμερα, χιλιάδες άνθρωποι περπατούν χάρη σε εκείνη την «αποτυχημένη» πειραματική –που τελικά έγινε η μεγαλύτερη επιτυχία του.
