Ισιδώρα Ντάνκαν: Η Ξυπόλυτη Μούσα της Ακρόπολης που Χόρεψε την Ελευθερία
Η Ισιδώρα Ντάνκαν, η «ξυπόλυτη χορεύτρια», δεν ήταν απλώς μια καλλιτέχνης που άλλαξε για πάντα τον κόσμο του χορού. Ήταν μια επαναστάτρια, μια γυναίκα που αψήφησε τις συμβάσεις της εποχής της, χορεύοντας με την ψυχή της και εμπνέοντας γενιές. Η σχέση της με την Ελλάδα, την πηγή της έμπνευσής της, και η ζωή της, γεμάτη πάθος και τραγωδίες, σφράγισαν τον μύθο της. Το 1921, όταν ο φημισμένος φωτογράφος Έντουαρντ Στάιχεν απαθανάτισε την Ισιδώρα και την υιοθετημένη κόρη της, Τερέζα, στην Ακρόπολη, δημιούργησε εικόνες που έμειναν στην ιστορία, προκαλώντας παγκόσμιο θαυμασμό αλλά και σάλο για την τολμηρότητά τους.
Μια Ζωή Ελεύθερη σαν τον Χορό της
Γεννημένη το 1877 στο Σαν Φρανσίσκο, η Άντζελα Ισιδώρα Ντάνκαν μεγάλωσε με την αγάπη για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που της καλλιέργησε ο φιλέλληνας πατέρας της. Από μικρή, η Ισιδώρα απέρριπτε τις αυστηρές φόρμες του κλασικού μπαλέτου, βρίσκοντας τις κινήσεις του «άσχημες» και περιοριστικές. «Δεν επινόησα τον χορό, υπήρχε πριν από εμένα. Κοιμόταν όμως κι εγώ τον ξύπνησα», δήλωσε, και με αυτή τη φιλοσοφία επανάφερε την κίνηση στη φυσική της ουσία. Εγκατέλειψε τις πουέντ και τα κορσέ, χορεύοντας ξυπόλυτη, με αέρινες τουνίκες εμπνευσμένες από την αρχαία Ελλάδα, σε αρμονία με τη φύση και τη μουσική των Σοπέν, Μπετόβεν και Βάγκνερ.
Η καριέρα της ξεκίνησε το 1896 στο Σικάγο, αλλά η Αμερική δεν αγκάλιασε αμέσως το πρωτοποριακό της όραμα. Το 1899, η Ισιδώρα ταξίδεψε στο Λονδίνο, όπου συνδέθηκε με καλλιτεχνικούς κύκλους και μυήθηκε στην αρχαιοελληνική γλυπτική και τη συμφωνική μουσική. Στο Βερολίνο, το 1903, διατύπωσε τον λόγο της για τον «χορό του μέλλοντος», καλώντας σε μια τέχνη που να πηγάζει από τη φυσικότητα και την ελευθερία. Οι κινήσεις της—τρέξιμο, πηδήματα, κυματιστά χέρια—ήταν μια ωδή στη ζωή και τη φύση, εμπνευσμένες από τα ελληνικά αγάλματα και τις παραστάσεις αρχαίων αγγείων.
Η Ελλάδα: Η Πνευματική της Πατρίδα
Η Ελλάδα δεν ήταν απλώς ένας προορισμός για την Ισιδώρα· ήταν το πνευματικό της καταφύγιο. Το 1904, εγκαταστάθηκε για λίγο στην Ελλάδα, όπου ίδρυσε τη βάση για τη χορευτική της φιλοσοφία. Η Ακρόπολη, με την αρχαία της μεγαλοπρέπεια, έγινε ο ιδανικός καμβάς για την τέχνη της. Το 1921, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της στην Αθήνα με την ομάδα της, τις «Ισιδοραμπλ», συνάντησε τον Έντουαρντ Στάιχεν, έναν από τους σημαντικότερους φωτογράφους της εποχής. Ενώ αρχικά του είχε υποσχεθεί να φιλμαριστεί—κάτι που δεν επέτρεψε ποτέ, επιμένοντας ότι ο χορός της έπρεπε να παραμείνει θρύλος—η Ισιδώρα δέχτηκε να φωτογραφηθεί στην Ακρόπολη.
Οι φωτογραφίες της Ισιδώρας και της Τερέζας Ντάνκαν, υιοθετημένης κόρης της, ανάμεσα στις κολόνες του Παρθενώνα, αποτυπώνουν την ουσία της τέχνης της. Σε μια από τις εμβληματικές εικόνες, η Ισιδώρα, ντυμένη με διάφανη τουνίκ, στέκεται με τα χέρια ανοιχτά, σαν να αγκαλιάζει την αρχαία δόξα του Παρθενώνα. Η φωτογραφία της Τερέζας, γνωστή ως «Wind Fire», απαθανατίζει τη νεαρή χορεύτρια να κινείται με χάρη πάνω σε έναν βράχο, με το φόρεμά της να ανεμίζει στον άνεμο, σαν φλόγα. Οι εικόνες, που δημοσιεύτηκαν το 1923, προκάλεσαν παγκόσμιο θαυμασμό αλλά και αντιδράσεις για την τολμηρότητά τους, καθώς η σχεδόν γυμνή εμφάνιση της Ισιδώρας θεωρήθηκε προκλητική για την εποχή.
Μια Ζωή Γεμάτη Πάθος και Τραγωδία
Η ζωή της Ισιδώρας ήταν τόσο δραματική όσο και ο χορός της. Το 1913, έχασε τα δύο παιδιά της, Ντέϊρντρε και Πάτρικ, σε ένα τραγικό ατύχημα στο Παρίσι, όταν το αυτοκίνητό τους έπεσε στον Σηκουάνα. Λίγο αργότερα, γέννησε ένα τρίτο παιδί, το οποίο ήταν νεκρό κατά τη γέννηση. Ο γάμος της το 1922 με τον Ρώσο ποιητή Σεργκέι Γεσένιν, έναν αλκοολικό με βίαιη συμπεριφορά, αποδείχθηκε καταστροφικός, και ο Γεσένιν αυτοκτόνησε το 1925. Παρά τις προσωπικές της τραγωδίες, η Ισιδώρα συνέχισε να χορεύει και να ιδρύει σχολές χορού σε Γαλλία, Γερμανία και Ρωσία, εμπνέοντας χιλιάδες μαθητές.
Το τραγικό της τέλος ήρθε στις 14 Σεπτεμβρίου 1927, στη Νίκαια της Γαλλίας. Καθώς οδηγούσε ένα κάμπριο αυτοκίνητο, το μακρύ μαντήλι της πιάστηκε στη ρόδα, πνίγοντάς την. Ο θάνατός της συγκλόνισε τον κόσμο, ενισχύοντας τον μύθο της ως μιας γυναίκας που έζησε και πέθανε με πάθος. Η ιστορία της ενέπνευσε έργα τέχνης, ταινίες και τραγούδια, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι της.
Η Κληρονομιά της
Η Ισιδώρα Ντάνκαν δεν ήταν μόνο η «μητέρα του σύγχρονου χορού». Ήταν μια φεμινίστρια, μια οραματίστρια που έζησε με απόλυτη ελευθερία, αμφισβητώντας κάθε περιορισμό. Η σχέση της με την Ελλάδα, ιδιαίτερα η εμβληματική φωτογράφιση στην Ακρόπολη, αποτυπώνει την ψυχή της: μια γυναίκα που χόρεψε σαν αρχαία νύμφη, ενσαρκώνοντας το πνεύμα της ελευθερίας και της φυσικότητας. Οι φωτογραφίες του Στάιχεν παραμένουν ζωντανές μαρτυρίες της αέρινης παρουσίας της.
Η Ισιδώρα άφησε πίσω της μια κληρονομιά που ξεπερνά τον χορό: μια ζωή γεμάτη πάθος, θάρρος και αδιάκοπη αναζήτηση της ομορφιάς. Όπως έγραψε ο ποιητής Καρλ Σάντμπεργκ για την Τερέζα, έτσι και η Ισιδώρα ήταν «μια ζωντανή ενσάρκωση μιας ελληνικής νύμφης», που συνεχίζει να εμπνέει τον κόσμο.
