Σε μια κίνηση που μοιάζει με πολιτικό πόκερ υψηλού ρίσκου, η Ευρωπαϊκή Ένωση τραβάει το πιο δυνατό της χαρτί: τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας 210 δισεκατομμυρίων ευρώ, που κρατάει από το 2022. Σήμερα, 5 Δεκεμβρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά σε σχέδιο “δανείου αποζημιώσεων” χωρίς τόκους προς την Ουκρανία, ύψους έως 165 δισεκατομμυρίων ευρώ, εγγυημένο από αυτά τα κεφάλαια –ένα βήμα που αψηφά τόσο τις απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και τις εμπορικές βλέψεις του Ντόναλντ Τραμπ. Με την Ουκρανία να αντιμετωπίζει “χασούρα” χρηματοδότησης από την άνοιξη του 2026, η ΕΕ αρνείται να μείνει στο περιθώριο: “Δεν αφήνουμε σε μη ευρωπαϊκές χώρες να αποφασίσουν για πόρους που παγώσαμε εμείς, στο νόμισμά μας και βάσει του κράτους δικαίου”, γράφει σε άρθρο του ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, υπογραμμίζοντας ότι “οι αποφάσεις αυτές θα διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης”. Πρόκειται για πρωτοφανή “επιστροφή στο τραπέζι” διαπραγματεύσεων, μετά από μήνες που η ΕΕ ένιωθε στριμωγμένη ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Μόσχα.
Το σχέδιο, που παρουσιάστηκε χθες από την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, βασίζεται σε δύο επιλογές: είτε δανεισμό από την κοινή αγορά (με βάση τον προϋπολογισμό της ΕΕ), είτε το “δάνειο αποζημιώσεων” που προτιμά η Επιτροπή, χρησιμοποιώντας τα παγωμένα assets της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας –κυρίως στο βελγικό Euroclear (140 δισ. ευρώ) και σε ιδιωτικούς λογαριασμούς (25 δισ. ευρώ). Η Ουκρανία θα λάβει τα χρήματα για άμυνα και βασικές λειτουργίες το 2026-2027 (εκτιμώμενες ανάγκες: 136 δισ. ευρώ), αλλά θα τα επιστρέψει μόνο αν η Ρωσία τερματίσει τον πόλεμο και πληρώσει αποζημιώσεις –κάτι που η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά σε 524 δισεκατομμύρια δολάρια. “Δεν είναι κατάσχεση, είναι δάνειο”, τονίζει η Επιτροπή, προσθέτοντας νόμο που απαγορεύει την επιστροφή των assets στη Ρωσία χωρίς εγγυήσεις, παράλληλα με τις κυρώσεις. Η ψηφοφορία μπορεί να γίνει με πλειοψηφία (15 από 27 χώρες, 65% πληθυσμού), παρακάμπτοντας βέτο από Ουγγαρία.
Αυτή η “τολμηρή γραμμή” έρχεται μετά από σοκ: τον Νοέμβριο, διαρρέυσε ένα 28σέλιδο αμερικανο-ρωσικό σχέδιο ειρήνης, που φάνηκε “ευνοϊκό” προς τη Μόσχα –ιδίως το Άρθρο 14, που πρότεινε διαχωρισμό των assets σε επενδυτικά οχήματα, επιτρέποντας κέρδη τόσο στην Ουάσινγκτον όσο και στο Κρεμλίνο. Για την ΕΕ, αυτό ήταν “πρόλογος παράδοσης”, όχι ειρήνη: η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει την εξωτερική πολιτική ως “επιχείρηση”, αγνοώντας τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για την Ουκρανία. Η συνάντηση Πούτιν-Τραμπ τον Αύγουστο ενέτεινε τις αμφιβολίες, με τον Αμερικανό πρόεδρο να μειώνει τη βοήθεια στην Ουκρανία από Ιανουάριο. Η ΕΕ, που έχει ήδη δώσει 100 δισ. ευρώ από το 2022, αρνείται να “παραμείνει θεατής”: “Αυξάνουμε το κόστος της ρωσικής επιθετικότητας και δίνουμε κίνητρο για διαπραγματεύσεις”, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν, ενώ ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας προειδοποιεί ότι η καθυστέρηση κοστίζει “ευρωπαϊκή κυριαρχία”.
Οι πιέσεις είναι έντονες. Από τη Μόσχα, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ χαρακτηρίζει το σχέδιο “αιτία πολέμου”, απειλώντας με αντίποινα –η Ρωσία έχει ήδη παγώσει 300 δισ. δολάρια δυτικών assets. Από τις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αρνήθηκε “γέφυρα ρευστότητας”, με την Κριστίν Λαγκάρντ να προειδοποιεί για “νομικά και οικονομικά ρίσκα” που απειλούν την ανεξαρτησία της και την εμπιστοσύνη στο ευρώ. Το Βέλγιο, “φύλακας” των assets, απαιτεί εγγυήσεις από όλες τις χώρες για αγωγές, χαρακτηρίζοντάς το “κλοπή”. Η Γαλλία και άλλοι προτιμούν κοινό δανεισμό, ενώ η ΕΕ ετοιμάζει “προστασίες” για τράπεζες όπως η Euroclear, συμπεριλαμβανομένης απαγόρευσης εκτέλεσης ξένων δικαστικών αποφάσεων.
Παρά τα εμπόδια, η πρόταση κερδίζει έδαφος: η Βρετανία και ο Καναδάς εξετάζουν παρόμοια σχέδια, ενώ ο Αμερικανός Υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπένσεν “υποδέχθηκε θετικά” την ιδέα. Στο Συμβούλιο της ΕΕ στις 18-19 Δεκεμβρίου, οι ηγέτες καλούνται να εγκρίνουν δέσμευση για 2026-2027, με “γέφυρα” χρηματοδότησης από κοινού χρέος. Για την Ουκρανία, που κινδυνεύει με χρεοκοπία τον Απρίλιο, αυτό είναι σωτηρία –αλλά και δοκιμασία για την ΕΕ: θα γίνει ηγέτης ή θα παραμείνει “παίκτης δεύτερης γραμμής”; Όπως λέει ο Μερτς, “αν είμαστε σοβαροί, πρέπει να δράσουμε τώρα”. Σε εποχή όπου η ειρήνη φαντάζει μακρινή, η ΕΕ δείχνει ότι δεν περιμένει πια –κάνει τα δικά της βήματα, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να τα βάλει με γίγαντες.