Δρ. Ασπασία Αλιγιζάκη για σχέση Τραμπ-Ερντογάν: «Όπως ο Τουρκικός Καφές, Ζεστή στην Αρχή, αλλά στο τέλος μένει μόνο ο πάτος»
Η σχέση μεταξύ του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει συχνά χαρακτηριστεί από φαινομενική χημεία, φιλοφρονήσεις και προσωπικές επαφές. Ωστόσο, όπως εύστοχα παρατήρησε η Δρ. Ασπασία Αλιγιζάκη, Διεθνολόγος-δικηγόρος (διδασκουσα στο Παν. Πειραιά) σε πρόσφατη παρέμβασή της στο κανάλι Kontra και στη συζήτηση με τον δημοσιογράφο Νίκο Παναγιωτόπουλο, αυτή η σχέση μοιάζει με «τουρκικό καφέ: ζεστή στην αρχή, αλλά στο τέλος μένει μόνο ο πάτος». Με αυτήν την παραβολή, η Δρ. Αλιγιζάκη υπογράμμισε ότι, παρά την επιφανειακή θέρμη, οι δομικές διαφορές και τα αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας παραμένουν ανυπέρβλητα εμπόδια για μια ουσιαστική σύγκλιση.
Μια Σχέση με Επιφανειακή Χημεία
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, οι δύο ηγέτες φάνηκαν να διατηρούν μια σχέση βασισμένη σε προσωπική διπλωματία. Οι δημόσιες ανταλλαγές φιλοφρονήσεων και οι τηλεφωνικές συνομιλίες τους έδιναν την εντύπωση μιας ισχυρής συμμαχίας. Ωστόσο, όπως τόνισε η Δρ. Αλιγιζάκη, αυτή η χημεία δεν μετέφραζε πάντα σε πολιτική σύμπνοια. «Η σχέση τους φαινόταν ζεστή, όπως ο καφές όταν σερβίρεται, αλλά στο τέλος, όταν ο καφές κρυώνει, μένει μόνο ο πάτος, δηλαδή οι βαθύτερες διαφορές», ανέφερε χαρακτηριστικά στην εκπομπή
Παρά τις φιλικές χειρονομίες, η περίοδος Τραμπ σημαδεύτηκε από σοβαρές εντάσεις στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400, μέσω του νόμου CAATSA, ενώ διέκοψαν τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35. Επιπλέον, η υποστήριξη των ΗΠΑ στις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, ιδιαίτερα τις YPG, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Άγκυρα, η οποία θεωρεί αυτές τις ομάδες τρομοκρατικές. Οι τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία έφεραν τις δύο χώρες σε ευθεία αντιπαράθεση, αποκαλύπτοντας το χάσμα μεταξύ των στρατηγικών τους προτεραιοτήτων.
Δομικές Διαφορές και Αντικρουόμενα Συμφέροντα
Η Δρ. Αλιγιζάκη υπογράμμισε ότι οι δομικές διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας καθιστούν τη βελτίωση των σχέσεών τους εξαιρετικά δύσκολη. Ένα βασικό σημείο τριβής είναι η στάση της Τουρκίας απέναντι στο Ισραήλ, έναν από τους πιο σταθερούς και πολύτιμους συμμάχους των ΗΠΑ. Η ρήξη στις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις, ιδιαίτερα μετά την κλιμάκωση στη Γάζα και τη σκληρή ρητορική του Ερντογάν, περιπλέκει τη θέση της Τουρκίας στο πλαίσιο των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή.
Επιπρόσθετα, η Τουρκία φαίνεται να ανταγωνίζεται αμερικανικούς σχεδιασμούς υψηλής στρατηγικής σημασίας, όπως ο διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC). Ο IMEC, που περιλαμβάνει έργα όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ισραήλ και ο ηλεκτρικός διάδρομος Ελλάδας-Κύπρου, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της αμερικανικής στρατηγικής για την ανακοπή της κινεζικής επιρροής μέσω της πρωτοβουλίας Belt and Road. Η Τουρκία, με τη γεωπολιτική της θέση και τις φιλοδοξίες της για περιφερειακή ηγεμονία, δεν ευθυγραμμίζεται εύκολα με αυτά τα σχέδια, γεγονός που ενισχύει την καχυποψία των ΗΠΑ.
Ψυχρή Συναλλακτική Λογική
Η Δρ. Αλιγιζάκη τόνισε ότι η λογική που διέπει τις διεθνείς σχέσεις, ιδιαίτερα μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, είναι «ψυχρή και συναλλακτική». Οι εθνικές προτεραιότητες υπερισχύουν των προσωπικών σχέσεων, και η Τουρκία, παρά τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, θεωρείται από πολλούς στις ΗΠΑ ως αναξιόπιστος εταίρος. Η στάση της απέναντι στο Ισραήλ, η προσέγγισή της με τη Ρωσία μέσω των S-400 και η αντιπαράθεσή της με αμερικανικούς στρατηγικούς στόχους στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή ενισχύουν αυτήν την εικόνα.
«Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να εμπιστευτούν πλήρως έναν εταίρο που κινείται αντίθετα σε βασικούς συμμάχους και στρατηγικούς στόχους τους», ανέφερε η Δρ. Αλιγιζάκη, προσθέτοντας ότι η σχέση Τραμπ-Ερντογάν, ακόμη και αν επανακάμψει με μια δεύτερη θητεία Τραμπ, δεν θα μπορέσει να γεφυρώσει αυτές τις θεμελιώδεις διαφορές. Η Τουρκία, από την πλευρά της, επιδιώκει να διατηρήσει μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική, συχνά σε αντίθεση με τις προσδοκίες της Ουάσινγκτον.
Η ανάλυση της Δρ. Ασπασίας Αλιγιζάκη φωτίζει τη σύνθετη και αντιφατική φύση της σχέσης Τραμπ-Ερντογάν. Όπως ο τουρκικός καφές, η σχέση τους μπορεί να ξεκινά με θέρμη και ενθουσιασμό, αλλά στο τέλος αποκαλύπτεται ο «πάτος» των δομικών διαφορών και των αντικρουόμενων συμφερόντων. Οι κυρώσεις για τους S-400, η διακοπή του προγράμματος F-35, η αντιπαράθεση στη Συρία και η στάση της Τουρκίας απέναντι σε αμερικανικούς σχεδιασμούς όπως ο IMEC καταδεικνύουν ότι η ουσιαστική βελτίωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων παραμένει απίθανη. Σε έναν κόσμο όπου η ψυχρή συναλλακτική λογική κυριαρχεί, η Τουρκία καλείται να επαναπροσδιορίσει τη θέση της έναντι των ΗΠΑ και των παραδοσιακών συμμάχων τους, όπως το Ισραήλ, αν επιθυμεί να ανακτήσει την εμπιστοσύνη της Ουάσινγκτον.
Πηγή: Παρέμβαση Δρ. Ασπασίας Αλιγιζάκη στην εκπομπή του Kontra με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο
Δείτε το βίντεο
