Ανακαλείται η «μαγική» μελέτη: Γιατί το ξίδι μήλου δεν είναι το μυστικό της απώλειας βάρους που πίστευαν πολλοί

Σε μια κίνηση που έφερε τα πάνω-κάτω στον κόσμο των διατροφικών τάσεων, η ομάδα του έγκυρου ιατρικού περιοδικού BMJ ανακοίνωσε την ανάκληση μιας δημοφιλούς μελέτης που υποσχόταν θαύματα με το ξίδι μήλου για την απώλεια βάρους. Η έρευνα, που είχε γίνει viral τον Μάρτιο του 2024 και είχε εμπνεύσει χιλιάδες αναρτήσεις στα social media, αποδείχθηκε προβληματική λόγω σοβαρών λαθών στα δεδομένα και την ανάλυση. Τι σημαίνει αυτό για όσους έπιναν καθημερινά ένα ποτήρι ξίδι μήλου ελπίζοντας σε γρήγορα αποτελέσματα;

Η μελέτη, με τίτλο «Ξίδι μήλου για τη διαχείριση βάρους σε εφήβους και νέους ενήλικες με υπέρβαρο και παχυσαρκία: Μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με placebo κλινική δοκιμή», δημοσιεύτηκε στο ανοιχτής πρόσβασης περιοδικό BMJ Nutrition, Prevention & Health. Συμμετείχαν 120 υπέρβαροι και παχύσαρκοι έφηβοι και νέοι από τον Λίβανο, οι οποίοι χωρίστηκαν σε ομάδες και έπαιρναν καθημερινά 5, 10 ή 15 ml ξίδι μήλου αραιωμένο σε νερό, για 12 εβδομάδες. Τα αρχικά ευρήματα ήταν εντυπωσιακά: απώλεια βάρους έως και 8 κιλά, μείωση του δείκτη μάζας σώματος (BMI), ακόμη και βελτίωση στα επίπεδα γλυκόζης, τριγλυκεριδίων και χolesterols. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ Rony Abou-Khalil από το Πανεπιστήμιο Holy Spirit του Kaslik, υποστήριζαν ότι το ξίδι μήλου –ένα φυσικό προϊόν πλούσιο σε οξέα και αντιοξειδωτικά– μπορούσε να γίνει μέρος μιας απλής διατροφικής παρέμβασης κατά της παχυσαρκίας.

Η δημοσιότητα ήταν άμεση και εκρηκτική. Μέσα όπως το ABC News, το National Post και το MedPage Today ανέφεραν τα αποτελέσματα ως «επαναστατικά», συγκρίνοντάς τα ακόμη και με φάρμακα όπως η Ozempic. Στα social media, hashtags όπως #AppleCiderVinegarDiet έκαναν τον γύρο του κόσμου, με influencers να προωθούν συνταγές και «θαυματουργές» ρουτίνες. Ακόμη και περιοδικά όπως το The Conversation δημοσίευσαν άρθρα βασισμένα στη μελέτη, προειδοποιώντας ωστόσο για την ανάγκη περαιτέρω ερευνών.

Όμως, η φούσκα έσπασε τον Σεπτέμβριο του 2025, όταν ειδικοί και αναγνώστες υπέβαλλαν κριτικές επιστολές στο περιοδικό, επισημαίνοντας ασυνέπειες. Η ομάδα ακεραιότητας περιεχομένου του BMJ παρενέβη άμεσα, παραπέμποντας τη μελέτη σε ανεξάρτητους στατιστικολόγους για έλεγχο. Τα συμπεράσματα ήταν αδιάσειστα: Δεν ήταν δυνατή η αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων, ενώ εντοπίστηκαν πολλαπλά αναλυτικά λάθη, όπως μη ρεαλιστικές στατιστικές τιμές (π.χ. υπερβολικά μικρές πιθανότητες p-values σε δείγμα μόλις 120 ατόμων), ακανόνιστες κατανομές δεδομένων και προβλήματα στην τυχαιοποίηση των συμμετεχόντων. Επιπλέον, η μελέτη δεν είχε καταχωρηθεί προκαταβολικά σε κλινική δοκιμή, κάτι που παραβιάζει τις πολιτικές του BMJ και εμποδίζει την ανεξαρτησία της έρευνας.

Οι συγγραφείς, παρέχοντας τα ωμά δεδομένα, παραδέχτηκαν ότι τα λάθη ήταν «ειλικρινή λάθη» λόγω διαφορών σε εκδόσεις λογισμικού και στρογγυλοποιήσεων, αλλά συμφώνησαν πλήρως με την ανάκληση. «Η απόφαση να δημοσιεύσουμε χωρίς προκαταβολική καταχώρηση ήταν, εκ των υστέρων, λανθασμένη», δήλωσε ο αρχισυντάκτης του περιοδικού, Δρ Martin Kohlmeier, τονίζοντας ότι το BMJ προτεραιοποιεί υψηλής ποιότητας στοιχεία, ιδίως από υποεκπροσωπούμενους επιστημονικούς χώρους όπως η διατροφολογία στη Μέση Ανατολή.

Η ανάκληση δεν είναι απλώς μια τεχνική διόρθωση – είναι υπενθύμιση για την επιστημονική ειλικρίνεια. Η Δρ Helen Macdonald, υπεύθυνη ηθικής δημοσιεύσεων του BMJ, τόνισε: «Πειραστικό μπορεί να φανεί ένα απλό «φάρμακο» για απώλεια βάρους, αλλά τα μη αξιόπιστα αποτελέσματα δεν πρέπει να επηρεάζουν την ενημέρωση του κοινού». Ειδικοί όπως η Katrina Kissock από το George Institute for Global Health υπογραμμίζουν τη σημασία της προκαταβολικής καταχώρησης, που εξασφαλίζει διαφάνεια και αποτρέπει προκαταλήψεις.

Τι σημαίνει αυτό για το ξίδι μήλου; Δεν είναι το πανάκειο που πίστευαν πολλοί. Υπάρχουν περιορισμένες και ασυνεπείς ενδείξεις από παλαιότερες μικρές μελέτες, αλλά καμία δεν φτάνει σε αξιοπιστία. Η Δρ Evangeline Mantzioris από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας προειδοποιεί: «Χωρίς σωστή τυχαιοποίηση και στατιστική ανάλυση, τέτοια «θαύματα» μπορεί να οδηγήσουν σε απογοήτευση ή χειρότερα, σε μη ισορροπημένη διατροφή».

Στον αγώνα κατά της παχυσαρκίας, που πλήττει εκατομμύρια παγκοσμίως, η επιστήμη μας διδάσκει υπομονή. Αντί για γρήγορες λύσεις, εμπιστευτείτε ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και επαγγελματική καθοδήγηση. Η ανάκληση αυτή ενισχύει την εμπιστοσύνη στην επιστήμη, δείχνοντας ότι ακόμη και τα «viral» ευρήματα ελέγχονται αυστηρά. Μήπως ήρθε η ώρα να αφήσουμε τα μυστικά και να εστιάσουμε στα βασικά;