Κωνσταντής Κολοκοτρώνης: Η Φλόγα που Άναψε την Επανάσταση – Ο Αφανής Γίγαντας Πατέρας πίσω από τον Γέρο του Μοριά
Στην πλούσια ταπισερί της Ελληνικής Επανάστασης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης δεσπόζει ως μια εμβληματική μορφή, ο «Γέρος του Μοριά» που με την ευφυΐα και την ανδρεία του ενέπνευσε ένα έθνος. Όμως, πίσω από κάθε μεγάλο άνδρα, συχνά κρύβεται μια ιστορία που διαμόρφωσε την ψυχή και τον χαρακτήρα του. Αυτή είναι η ιστορία του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη, του πατέρα του θρυλικού στρατηγού, ενός «κάπου» κλέφτη, ηρωικού αλλά αφανή, που με την αδιάκοπη μάχη του κατά των κατακτητών έσπειρε τους σπόρους της ελευθερίας στην Πελοπόννησο και έγραψε το προοίμιο για το μεγάλο ξεσηκωμό.
Μια Κληρονομιά Ανυποταξίας
Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης (περίπου 1747 – 1780) δεν ήταν απλώς ο πατέρας ενός μεγάλου άνδρα. Ήταν ο ίδιος ένας πρόμαχος της ελευθερίας, ένας συνεχιστής μιας οικογενειακής παράδοσης ανυποταξίας που ξεκινούσε από το 1553! Όπως ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει στα «Απομνημονεύματά» του, «από τα 1553 όπου εφάνησαν εις τα μέρη μας οι Τούρκοι, οι πρόγονοί μου ποτέ δεν τους αναγνώρισαν, αλλά ήσαν εις αιώνιον πόλεμον». Αυτή η αιώνια διαμάχη ήταν το λίκνο στο οποίο ανατράφηκε ο Κωνσταντής.
Γιος του Γιάννη Τσεργίνη, γνωστού ως «Μπιθεγκούρα» (από όπου και το εξελληνισμένο επίθετο Κολοκοτρώνης), ο Κωνσταντής είδε τον πατέρα του να συλλαμβάνεται, να βασανίζεται φρικτά και να απαγχονίζεται το 1757. Αυτό το τραγικό γεγονός δεν τον λύγισε, αλλά πυροδότησε μέσα του την φλόγα για εκδίκηση και ελευθερία. «Ήτον μελαψότερος, μέτριος, μαυρομμάτης, λιγνός· οι Αρβανίται είχαν τόσο τρομάξει, που έκαμνον όρκον: “Να μη γλυτώσω από του Κολοκοτρώνη το σπαθί!”», περιγράφει ο Θεόδωρος, αποτυπώνοντας τον τρόμο που ενέπνεε ο πατέρας του στους εχθρούς.
Ο Εκδικητής της Πελοποννήσου και ο Φόβος των Αλβανών
Η δράση του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια των «Ορλοφικών» του 1770, όπου διακρίθηκε για την ανδρεία του. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, η Πελοπόννησος παραδόθηκε στην αγριότητα χιλιάδων Αλβανών μισθοφόρων, οι οποίοι λεηλατούσαν και τρομοκρατούσαν τον πληθυσμό. Εδώ αναδείχθηκε το στρατηγικό πνεύμα και η αποφασιστικότητα του Κωνσταντή. Εισήλθε στην υπηρεσία των ίδιων των Τούρκων, με έναν και μοναδικό στόχο: την εξόντωση των Αλβανών.
Στην περιοχή της Κορίνθου, με εντολή του Χαλίλμπεη, αντιμετώπισε και εξόντωσε τον φοβερό Μέτσο Αράπη, ο οποίος απειλούσε να «αφανίση τα χωριά και τους ραγιάδες». Με μόλις 85 άνδρες, ο Κωνσταντής κατατρόπωσε 63 Αλβανούς, αφήνοντας πίσω του μόνο έναν ζωντανό για να διηγηθεί τον τρόμο του «κολοκοτρωνέικου σπαθιού». Η δράση του συνεχίστηκε στα Καλάβρυτα με τον θάνατο του Μπεκιάρη και στη Μεσσηνία με την εξόντωση του οπλαρχηγού Βέιζου. Η φήμη του απλώθηκε σε όλη την Πελοπόννησο, και τα δημοτικά τραγούδια υμνούσαν τα κατορθώματά του, καθιστώντας τον έναν λαϊκό ήρωα.
Η Άρνηση της Υποταγής και το Τελευταίο Οχυρό
Το 1779, όταν ο σουλτάνος κήρυξε τους Αλβανούς της Πελοποννήσου αντάρτες, ο ναύαρχος Γαζή Χασάν Τζεζαερλή Μαντάλογλου έφτασε για να τους εξοντώσει, ζητώντας παράλληλα από τους Έλληνες κλέφτες να προσκυνήσουν. Πολλοί το έκαναν. Όχι όμως ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης. Η καχυποψία του για τις προθέσεις των Οθωμανών ήταν δικαιολογημένη και η περηφάνια του αλύγιστη. Αρνήθηκε να προσέλθει, απαντώντας με ένα γράμμα που δήλωνε την υποταγή του, αλλά στην πράξη συγκρότησε ένα σώμα χιλίων ανδρών και κατέλαβε τα Τρίκορφα του Μαινάλου, μια στρατηγική θέση πάνω από την Τρίπολη. Εκεί, ο Κωνσταντής και οι άνδρες του απέκρουσαν με επιτυχία τις επιθέσεις των Αλβανών, συμβάλλοντας στην τελική τους πανωλεθρία.
Στις αρχές του καλοκαιριού του 1780, ο Γαζή Χασάν επέστρεψε, με σκοπό να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τους Έλληνες κλέφτες. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, μαζί με τον φίλο του Παναγιώταρο, αρνήθηκαν ξανά να προσκυνήσουν και κατέφυγαν στην Καστανιά (ή Καστάνιτσα) του Ταϋγέτου, ένα θρυλικό οχυρό που ποτέ δεν είχε πατηθεί από Τούρκο ή Βενετσιάνο.
Το Θυσιαστήριο της Ελευθερίας
Για 12 μερόνυχτα, ο Αλή Μπέης, υπαρχηγός του τουρκικού στόλου, πολιόρκησε τον πύργο όπου ο Κωνσταντής και 150 παλικάρια αμύνονταν σθεναρά. Η αντίσταση ήταν ηρωική, αλλά η προδοσία, ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην ελληνική ιστορία, έμελλε να γράψει το τέλος. Το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1780, καθώς ο εξωτερικός περίβολος είχε καταρρεύσει από τους βομβαρδισμούς, οι πολιορκούμενοι αποφάσισαν την ηρωική έξοδο.
Σε εκείνη την έξοδο, ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης έπεσε νεκρός, προδομένος από έναν Τούρκο φίλο. Μαζί του σκοτώθηκαν και τα δύο του αδέλφια, Αποστόλης και Γιώργης. Η σύζυγός του, Τζατζιά, με τα δύο μικρότερα παιδιά, τον δεκάχρονο Θεόδωρο και τον ολίγων ημερών Νικόλαο, κατάφερε να διαφύγει. Τα δύο μεγαλύτερα παιδιά, Χρήστος και Γιάννης, αιχμαλωτίστηκαν, αλλά απελευθερώθηκαν αργότερα με λύτρα.
Ο θάνατος του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη δεν ήταν ένα τέλος, αλλά μια νέα αρχή. Ήταν η σπίθα που έπεσε στο εύφλεκτο χώμα της σκλαβωμένης Ελλάδας. Ο γιος του, ο μικρός Θεόδωρος, μεγάλωσε με την εικόνα του πατέρα του ως ήρωα, ως προμάχου της ελευθερίας. Η θυσία του Κωνσταντή, η αδιάκοπη μάχη του και η άρνησή του να υποταχθεί, διαμόρφωσαν την ψυχή του «Γέρου του Μοριά» και έγιναν το έναυσμα για τη δική του πορεία προς την απελευθέρωση. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, ο αφανής γίγαντας, είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η ελευθερία κληρονομείται μέσα από τη θυσία και τον αγώνα, μια φλόγα που περνάει από γενιά σε γενιά, μέχρι να κάψει τα δεσμά της σκλαβιάς.
