Σε μια εποχή όπου τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προβάλλονται ως «ασφαλέστερη» εναλλακτική του καπνίσματος, νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια (UGA) ρίχνει φως σε μια ανησυχητική «κρυφή» απειλή: το άτμισμα, είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με τσιγάρα, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο προδιαβήτη και διαβήτη. Η μελέτη, βασισμένη σε δεδομένα από 1,2 εκατομμύρια Αμερικανούς, δείχνει ότι οι «διπλοί χρήστες» (άτμισμα + κάπνισμα) αντιμετωπίζουν κίνδυνο έως και 28%, ενώ οι ευάλωτες ομάδες – όπως Ισπανόφωνοι, Μαύροι και χαμηλοεισοδηματίες – πλήττονται δυσανάλογα.
«Σε μια εποχή όπου τα ηλεκτρονικά τσιγάρα διαφημίζονται ως λιγότερο επιβλαβή, αυτή η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να κρύβουν μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, όπως ο προδιαβήτης και ο διαβήτης», δηλώνει ο Σουλάκσαν Νεπάνε, κύριος συγγραφέας της μελέτης και διδάκτορας στο Τμήμα Γεωργικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών του UGA. «Με την ταχεία αύξηση της χρήσης τους, ιδίως στους νέους, πρέπει να κατανοήσουμε τις ευρύτερες επιπτώσεις – δεν αφορά πια μόνο τους πνεύμονες, αλλά όλο το σώμα και τον μεταβολισμό».
Η μελέτη, δημοσιευμένη στο περιοδικό AJPM Focus, αναλύει απαντήσεις από την Εθνική Έρευνα Επιτήρησης Παραγόντων Κινδύνου (Behavioral Risk Factor Surveillance System) και προειδοποιεί ότι η δημοτικότητα του ατμίσματος – που σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αυξάνεται ιδιαίτερα στους εφήβους – μπορεί να οδηγήσει σε «κρυφή» επιδημία διαβήτη.
Οι Αριθμοί Πίσω από τον Κίνδυνο: Άτμισμα vs Κάπνισμα
Η ανάλυση έδειξε ξεκάθαρες διαφορές:
| Κατηγορία Χρήσης | Αύξηση Κινδύνου Προδιαβήτη | Αύξηση Κινδύνου Διαβήτη | Σχόλια |
| Άτμισμα μόνο | 7% | 7% | Ισοδύναμο με ~7.000 νέα περιστατικά ετησίως στις ΗΠΑ. |
| Κάπνισμα τσιγάρων/πυρήνων | 15% | 9% | Παραδοσιακό κάπνισμα με μεγαλύτερη άμεση επίδραση. |
| Άτμισμα + Κάπνισμα (διπλή χρήση) | 28% | 16% | Συνδυασμός ενισχύει δραματικά την αντίσταση στην ινσουλίνη. |
| Μη χρήστες | Βάση (0%) | Βάση (0%) | – |
Οι ερευνητές αποδίδουν το φαινόμενο σε μηχανισμούς όπως η προσωρινή βλάβη στη λειτουργία της ινσουλίνης και η αύξηση βάρους από το άτμισμα, που προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη – βασικό προγνωστικό για διαβήτη τύπου 2. «Η διπλή χρήση φαίνεται να πολλαπλασιάζει τη βλάβη, δημιουργώντας σωρευτικό κίνδυνο για τον μεταβολισμό», εξηγεί ο Νεπάνε.
Ποιοι Κινδυνεύουν Περισσότερο; Διαφορές Δημογραφίας και Σώματος
Η μελέτη αναδεικνύει ανισότητες: Ο κίνδυνος εντείνεται σε συγκεκριμένες ομάδες, λόγω συνδυασμού κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων.
- Δημογραφικές Διαφορές: Ισπανόφωνοι, Μαύροι και Ασιάτες χρήστες (ατμίσματος ή καπνίσματος) διαγιγνώσκονται με προδιαβήτη/διαβήτη συχνότερα από τους λευκούς, πιθανώς λόγω γενετικών, περιβαλλοντικών και πρόσβασης σε υγεία.
- Βάρος Σώματος: Οι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι χρήστες αντιμετωπίζουν χειρότερα αποτελέσματα, με το άτμισμα να επιδεινώνει την αύξηση BMI και την ινσουλινοαντίσταση.
- Οικονομική Κατάσταση: Στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, ο κίνδυνος αυξάνεται κατά 12%, καθώς το άγχος οδηγεί σε μεγαλύτερη χρήση καπνού ή αλκοόλ ως «αντιμετώπιση». «Οι οικονομικά ευάλωτοι βιώνουν περισσότερο στρες, που ενισχύει αυτούς τους κινδύνους», σημειώνει ο Νεπάνε.
Παράλληλες έρευνες επιβεβαιώνουν: Το κάπνισμα διαταράσσει τον γλυκαιμικό έλεγχο, ενώ η νικοτίνη στο άτμισμα προκαλεί φλεγμονές που βλάπτουν τα κύτταρα της ινσουλίνης.
Τι Σημαίνει Αυτό για την Υγεία και την Πρόληψη;
Η έρευνα έρχεται σε κρίσιμη στιγμή, με το άτμισμα να κερδίζει έδαφος – ιδίως στους νέους, όπου η χρήση αυξάνεται ραγδαία σύμφωνα με τα CDC. «Δεν είναι πια θέμα πνευμόνων· αφορά την καρδιά, το πάγκρεας και όλο το μεταβολικό σύστημα», προειδοποιεί ο Νεπάνε, καλώντας σε εντατικοποίηση προγραμμάτων πρόληψης για ευάλωτες ομάδες.
Ειδικοί συνιστούν: Άμεση διακοπή ατμίσματος και καπνίσματος, συνδυασμένη με έλεγχο βάρους και συχνές εξετάσεις γλυκόζης, ιδίως για όσους ανήκουν σε υψηλού κινδύνου ομάδες. Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για ευρύτερη εκπαίδευση: Το «ασφαλέστερο» άτμισμα μπορεί να κρύβει βόμβα αργής αφομοίωσης για τον διαβήτη.
Μέχρι να βρεθούν νέες θεραπείες, το μήνυμα είναι σαφές: Η υγεία δεν είναι «all or nothing» – μικρές συνήθειες όπως το άτμισμα μπορεί να αλλάξουν την πορεία μιας ζωής.
Photo: Pexels-mr-flame